|
99
عقل |
خداوند در قرآن 14 بار میپرسد: أَ فَلا تَعْقِلُونَ. «آیا تشخیص و تمیز نمیدهید؟» خداوند در آیه 75 بقره در باره فریبکاران میفرماید: أَفَتَطْمَعُونَ أَنْ يُؤْمِنُوا لَكُمْ وَ قَدْ كانَ فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ. «آیا انتظار دارید که آنها به حرفهای شما ایمان بیاورند در صورتی که عده‌ای از آنها کلام خدا (اَلله) را میشنوند و بعد از اینکه معنی آن را فهمیدند و تشخیص دادند معنی آن را تغییر میدهند و میدانند چه کاری میکنند.» ولی افراد بی اطلاع با حسن نیّت حرفهای آنها را می‌پذیرند و با حسن نیّت آن را بنام دین بازگو میکنند و پس از چندی جزء اعتقادات مسلّم دینی جامعه میشود و حرف خلاف آن کفر و بدبینی شناخته میشود.
ابراهیم در آیه 66 و 67 انبیاء سوره 21 میفرماید: أَ فَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكُمْ شَيْئاً وَ لا يَضُرُّكُمْ. «آیا غیر از اَلله چیزی را بندگی میکنید که ذره‌ای به شما نفع نمیرساند و ضرر نمیزند؟!!» أُفٍّ لَكُمْ وَ لِما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ. «اف بر شما و چیزهایی که غیر از اَلله می‌پرستید، آیا نمی‌فهمید و تشخیص نمیدهید؟» که «کَل اگر طبیب بودی سر خود دوا نمودی.» آیه 16 یونس سوره 10 به پیغمبر میفرماید: قُلْ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَ لا أَدْراكُمْ بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُراً مِنْ قَبْلِهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ؟ «بگو اگر اَلله میخواست قرآن را برای شما تلاوت نمیکردم، و خداوند شما را بوسیله آن آگاه نمیکرد. من سالهائی قبل از آن بین شما بوده‌ام، آیا درک نمیکنید و نمی‌فهمید؟» که در این مدت از این حرفها نمیزدم. آیه 170 بقره میفرماید: إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَيْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ. «وقتی به آنها گفته شود: از آنچه اَلله (خداوند) نازل کرده (کتاب الهی) پیروی کنید. میگویند: ما از روشی که پدرانمان را بر آن یافتیم پیروی میکنیم. اگر چه پدرانشان ذرّه‌ای از حقیقت را نفهمیده باشند و راه صحیح را نشناخته باشند؟» متأسفانه امروز هم مردم به همین درد مبتلا هستند و بجای پیروی از وحی و کتاب الهی از روش غلطی که پدران بی اطلاعشان داشته‌اند پیروی میکنند. چون انسان‌ها بیشتر از آنکه تابع عقل باشند از احساسات و عادت پیروی میکنند. چون آیه 43 و 44 فرقان سوره 25 میفرماید: أَ رَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلاً. «آیا کسی را که دلخواه خود را معبود خویش گرفته دیدی؟ آیا تو بر او وکالتی داری؟ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاَّ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلاً. «یا خیال میکنی بیشتر آنها میشنوند یا عقل خود را بکار می‌اندازند و می فهمند؟ آنها مثل چهارپایان هستند. بلکه از آنها گمراه‌ترند.» چون حدود دانش حیوانات مثل آنها نیست و قدرت عقل و هوشی که به انسان داده شده به آنها داده نشده. آیه 2 یوسف سوره 12 و آیه 3 زخرف سوره 43 با اندکی تفاوت میفرمایند: إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ. «ما قرآن را به زبان عربی نازل کردیم تا آن را بفهمید.» چون زبان قوم عربی بود. میدانیم هر زبانی قابل ترجمه به زبان‌های دیگر هست. همانطور که شما اخبار جهان را به زبانی که میفهمید میخوانید و می‌شنوید و آن را میفهمید نه به زبان گویندگان آنها. همانطور که قوانین فیزیک وشیمی و هندسه و ریاضی را به زبانی که میفهمید خواندید و فهمیدید نه به زبان کاشفین این قوانین. چون هیچ زبانی در جهان وجود ندارد که همه مردم جهان آن را بفهمند. میدانیم که در بیشتر کشورهای جهان یک زبان وجود ندارد و لهجه‌ها و زبان‌ها در یک کشور هم با هم فرق دارد. مثل زبان ترکمن و رشتی و ترکی و لری و کردی و عربی و سمنانی و غیره در ایران. آیه 63 عنکبوت سوره 29 میفرماید: لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِها لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ. «اگر از آنها بپرسی چه کسی از آسمان باران را نازل کرده و بوسیله آن زمین را بعد از مرگش زنده کرده حتماً میگویند اَلله . بگو بنابراین ستایش هم فقط سزاوار اَلله است. ولی اکثر آنها عقل خود را بکار نمیاندازند.» تا بفهمند که خداوندی که جهان را آفریده و بوسیله باران روزی جانداران را فراهم کرده سزاوار ستایش است نه بت‌هائی که با دست و فکر خود ساخته‌اند. این بت‌ها چه بی جان باشند و چه جاندار ارزش ستایش و مدح را ندارند. آیه 43 تا 45 زُمر سوره 39 میفرماید: أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ شُفَعاءَ قُلْ أَ وَ لَوْ كانُوا لا يَمْلِكُونَ شَيْئاً وَ لا يَعْقِلُونَ. «یا غیر از اَلله شفیعانی برای خود درست کرده‌اند؟ بگو اگرچه آنها مالک هیچ چیز نباشند و قدرت تشخیص هم نداشته باشند؟» قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمِيعاً لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ. «بگو: تمام شفاعت اختصاص به اَلله دارد. فرمانروائی آسمان‌ها و زمین مال او است. بعد هم بسوی او (برای رسیدگی به حسابتان) برگردانده میشوید.» وَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَحْدَهُ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ إِذا ذُكِرَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ إِذا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ. «وقتی فقط صحبت از اَلله شود دل کسانی که ایمان به آخرت ندارند دچار نفرت میشود. و وقتی که صحبت از کسانی غیر از خدا شود آنوقت شاد میشوند.» کیف میکنند و لذّت میبرند.
آیه 44 بقره سوره 2 میفرماید: أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ؟ «آیا به مردم دستور نیکی میدهید و فراموش میکنید که خودتان هم باید آن را انجام دهید؟! در صورتیکه شما کتاب الهی را میخوانید !! آیا نمی‌فهمید.» که باید خودتان هم همین کار را بکنید؟ آیه 21 و 22 انفال سوره 8 میفرماید: لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا يَسْمَعُونَ. «مثل کسانی که گفتند شنیدیم، در صورتیکه نشنیدند نباشید.» إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ. «بدترین جانداران پیش اَلله افراد کر و لالی هستند که نمی‌فهمند.» آیه 42 یونس سوره 10 میفرماید: مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَ لَوْ كانُوا لا يَعْقِلُونَ. «عده‌ای از آنها به حرفهای تو گوش میدهند. آیا تو میتوانی به افراد کر در صورتیکه تشخیص ندهند حرفی را بفهمانی؟» آیه 51 هود سوره 11 میفرماید: هود ع پیغمبر خدا گفت: يا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى الَّذِي فَطَرَنِي أَ فَلا تَعْقِلُونَ. «ای قوم من، من از شما برای هدایت کردن شما مزدی نمیخواهم. مزد من بعهده خدائی است که مرا آفریده. آیا نمی‌فهمید؟» آیه 57 و 58 مائده سوره 5 میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ الْكُفَّارَ أَوْلِياءَ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ. «ای افراد با ایمان، اهل کتاب و کفّاری را که دین شما را به مسخره و بازی گرفتند پشتیبان خود نگیرید. اگر ایمان دارید از نافرمانی و عذاب اَلله بترسید.» إِذا نادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلُونَ. «وقتی شما به نماز خوانده شدید آن را مسخره میکنند و به بازی میگیرند. اینکار آنها بخاطر این است که آنها افرادی هستند که عقل خود را بکار نمیاندازند و ارزش کار را تشخیص نمیدهند.» آیه 13 و 14 حشر سوره 59 میفرماید: لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ. «مسلماً ترسی که از شما در دل آنها است بیشتر از ترسی است که از اَلله دارند. این وضعیت بخاطر این است که آنها افراد نادانی هستند.» لا يُقاتِلُونَكُمْ جَمِيعاً إِلاَّ فِي قُرىً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَراءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلُونَ. «با شما دستجمعی فقط در شهرهای حصاردار یا از پشت دیوار میجنگند. اختلافشان بین خودشان زیاد است. آنها را متحد می‌پنداری در صورتیکه قلبشان از هم جدا است. این وضعیت آنها بخاطر این است که تشخیص نمیدهند.» اما امروز؟