92

صابر

صبر یعنی تحمل کردن. استقامت داشتن. منتظر بودن. در این مقاله کلمه صبر را در قرآن بررسی میکنیم. صابر اسم فاعل صبر است. یعنی کسی که صبر دارد. خداوند در آیه 249 بقره میفرماید: كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ. «چه بسیار دستجات کوچکی که مطابق قانون خداوند بر دستجات بزرگ غلبه کردند. اَلله (خدا) با افراد صابر (با استقامت) استآیه 155 تا 157 بقره سوره 2 میفرماید: لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ. «شما را با چیزی از قبیل ترس و گرسنگی و کم کردن از مال و جان (از دست رفتن عزیزان) و محصول کارتان امتحان میکنیم. به افراد صابر (با استقامت و پر تحمل) بشارت بده». الَّذِينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ. «افراد با استقامتی که وقتی مصیبتی به آنها وارد میشود میگویند: ما مال اَلله (خدا) هستیم و به پیش او بر میگردیم.» (بعضی فریبکاران که به آئین بودا لباس اسلامی میپوشانند) میگویند «ما از خدائیم» بجای اینکه قرآن میفرماید «ما از آن (مال) خدائیم» تا دکان ما خدائیم و از خدائیم را باز کنند در صورتیکه خدا خالق جهان است، (نه خود جهان). آیه 157 بقره میفرماید: أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ. «آنها (کسانی که میگویند ما مال خدائیم و بسوی او بر میگردیم) افرادی هستند که درود و رحمت صاحب اختیارشان بر آنها است. و چنین افرادی کسانی هستند که راه صحیح را شناخته‌اندلذا مسلمان واقعی در مقابل مصائبی که پیش می‌آید گریه و فغان و شیوه نمیکند. چون میداند گریه آنچه را که از دست رفته بر نمیگرداند. بلکه در مقابل مصائب (مصیبت‌هائی) که بر او وارد میشود میگوید: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ . «ما مال خدائیم و بسوی او بر میگیردیمتا پاداش و جزای کارهائی که کرده‌ایم بما داده شود. آیه 153 بقره میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ. «ای افراد با ایمان از صبر و نماز کمک بگیرید. چون خدا (اَلله) با افراد صابر (با استقامت و پر تحمل) استآیه 142 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ يَعْلَمَ الصَّابِرِينَ. «آیا خیال کرده‌اید که وارد بهشت میشوید؟!! در صورتیکه هنوز اَلله (خداوند) افراد مجاهد و با استقامت (صابر) شما را نشناخته استو در آیه 146 تا 148 آل‌عمران میفرماید: كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ. «چه بسیار پیغمبرانی که خداپرستان زیادی به اتفاق آنها در راه خدا جنگیدند. ولی بخاطر مصیبتی که در راه خدا (اَلله) به آنها رسید سست نشدند و ضعف نشان ندادند و اظهار درماندگی نکردند. اَلله (خدا) افراد صابر (با استقامت و پر تحمل) را دوست داردما كانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَنْ قالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ إِسْرافَنا فِي أَمْرِنا وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ. «حرف آنها فقط این بود که میگفتند: صاحب اختیارا گناهان ما و زیاده روی ما را در کارمان برای ما بیامرز و قدم‌های ما را ثابت گردان و ما را بر افراد کافر (بی ایمان) کمک نمافَآتاهُمُ اللَّهُ ثَوابَ الدُّنْيا وَ حُسْنَ ثَوابِ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ. « اَلله (خداوند) پاداش دنیوی آنها را به آنها داد (در دنیا پیروز شدند) و پاداش خوب آخرت را هم به آنها داد. اَلله افراد نیکوکار را دوست دارد

آیه 46 انفال سوره 8 میفرماید: أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ. «از اَلله و پیغمبرش اطاعت کنید و نزاع (کشمکش. بگو مگو) نکنید. چون سست میشوید، و بادتان در میرود (قدرت و شکوه خود را از دست میدهید) صبر (استقامت و تحمل) داشته باشید چون اَلله با افراد صابر (با استقامت و پر تحمل) استآیه 127 و 128 نحل (سورۀ 16) به پیغمبر میفرماید: وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللَّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ. «صبر (استقامت و تحمل) داشته باش. این صبر تو با توفیق اَلله امکان دارد. و بخاطر آنها غصّه نخور. و از نقشه‌هائی که میکشند ناراحت و دلتنگ نباش». إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ. «چون اَلله با افراد متّقی (مسلّط بر نفس) و نیکوکاران است

آیه 31 محمّد سوره 47 میفرماید: لَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجاهِدِينَ مِنْكُمْ وَ الصَّابِرِينَ. «شما را امتحان میکنیم تا افراد مجاهد و صابر (افراد با استقامت و پر تحمل) شما را بشناسیمآیه 35 احقاف سوره 46 میفرماید: فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ. «بنابراین صبر (استقامت و تحمل) داشته باش. همانطور که پیغمبران با اراده صبر (استقامت و تحمل) داشتندآیه 33 و 34 انعام سوره 6 میفرماید: قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ. «میدانیم که حرفهائی که میزنند باعث اندوه (غصّه) تو میشود. آنها تو را تکذیب نمیکنند. آنها منکر آیات خدا (اَلله) میشوند». لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ. «پیغمبران قبل از تو هم تکذیب شدند (مردم حرفشان را قبول نکردند) اما آنها بر این انکار و تکذیب مردم صبر کردند. (آن را تحمل کردند) و اذیّت شدند (مورد آزار قرار گرفتند) تا زمانی که یاری ما برای آنها آمد. سخنان خدا (اَلله) را هیچ چیز تغییر نمیدهد (این قانون الهی در هر زمانی هست که مردم با هر فکری که با عقائد آباء و اجدادی آنها مخالف باشد مخالفت میکنند.) خبر پیغمبران که برای تو آمده استمیدانی که همه پیغمبران مورد تکذیب و استهزاء مردم قرار میگرفتند لذا از اینکه تو را تکذیب و استهزاء کنند ناراحت نباش. آیه 22 رعد سوره 13 در بارۀ افراد خردمند (عاقل) میفرماید: الَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَةً وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ. «افراد عاقل کسانی هستند که بخاطر بدست آوردن رضایت صاحب اختیارشان صبر (استقامت و تحمّل) داشتند و از آنچه روزی آنها کردیم مخفیانه و آشکار انفاق (خرج) کردند، و بدی را با خوبی دفع میکنند. (جواب میدهند) چنین افرادی خانه آخرت را دارندآیه 33 تا 35 فصّلت سوره 41 میفرماید: مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ. «حرف چه کسی بهتر از حرف کسی است که مردم را به راه خدا (اَلله) دعوت میکند و کار درست و صحیح انجام میدهد و میگوید من از مسلمانان (کسانی که تسلیم حکم و نظر خدا هستند) میباشملا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ. «خوبی با بدی مساوی نیست. بنابراین بدی را با بهترین طرز جواب بده (دفع کن) چون آنوقت بین تو و کسی که با او دشمنی وجود دارد دوستی صمیمانه‌ای بوجود می‌آیدوَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ. «به چنین مرحله‌ای فقط کسانی که حوصله و تحمّل دارند میرسند و فقط کسانی که بهره بزرگی (از دانش و حوصله دارند) به این مرحله میرسندآیه 12 ابراهیم سوره 14 میفرماید پیغمبران در جواب کسانی که آنها را تکذیب میکردند گفتند: ما لَنا أَلاَّ نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَ قَدْ هَدانا سُبُلَنا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى ما آذَيْتُمُونا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ. «چرا ما به خدا (اَلله) توکل نکنیم در صورتی که خدا راه‌های زندگی ما را به ما نشان داده، ما در مورد اذیّتی که بما میکنید صبر میکنیم (آن را تحمل میکنیم) باید افراد با ایمان به اَلله توکّل کنندآیه 186 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذىً كَثِيراً وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ. «شما حتماً در مورد مال و جانتان مورد امتحان قرار میگیرید و حتماً از متدیّنین قبل از خودتان (از اهل کتاب) و مشرکین اذیّت زیادی خواهید دید و شنید. اگر صبر (تحمل و استقامت) داشته باشید کاری که احتیاج به اراده قوی دارد کرده‌ایددر بیشتر آیاتی که در قرآن در باره صبر از آنها صحبت شده صبر (معنی استقامت) در مبارزه بین دینداران واقعی و مردم زمانشان دارد که به دین انحرافی پدران و اجدادشان دل بسته اند و این علاقه و دلبستگی آنها را از فکر کردن در بارۀ سخنان دیگر باز میدارد و زنگاری شده که جلوی چشم و فکر آنها را گرفته همانطور که آیه 13 و 14 مطفّفین سوره 83 میفرماید: إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ. «وقتی آیات ما بر او خوانده شود میگوید داستان‌های افسانه‌ای گذشتگان استكَلاَّ بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ. «اینطور نیست بلکه مکتسبات قبلی آنها زنگ دلشان شده