|
91
متّقی |
وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَا مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَيْءٌ إِلاَّ يَأْتِى فِي كُرْهٍ. «بدانید که هیچ کاری که اطاعت خدا (اَلله) در آن باشد وجود ندارد مگر اینکه با اکراه (بی میلی) صورت میگیرد.» وَ مَا مِنْ مَعْصِيَةِ اللَّهِ شَيْءٌ إِلاَّ يَأْتِي فِي شَهْوَةٍ. «و هیچ کاری که نافرمانی خدا در آن باشد وجود ندارد مگر اینکه با میل و علاقه کامل صورت میگیرد.»
چون اگر طبیعت انسان موافق آن بود احتیاجی به فرستادن پیغمبران پیش نمی‌آمد و انسان احتیاجی به تربیت و فضیحت نداشت. چون خودبخود کارهای درست و صحیح را انجام میداد و از کارهای خلاف خودداری میکرد. بیائید با هم صفات افراد متقی را در قرآن بررسی کنیم. چون قرآن در آیه 13 حجرات سوره 49 میفرماید: إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ. «گرامی‌ترین فرد شما در پیش خدا (اَلله) کسی است که متّقی‌تر باشد.» با هم صفات متقّین را در قرآن بررسی میکنیم. آیه 2 تا 4 بقره میفرماید: ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ. «قرآن. شکی در آن وجود ندارد. قرآن راهنمای افراد با تقوی (مسلط بر نفس) است». الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ. «افراد با تقوائی که به غیب ایمان دارند و نماز را بپا میدارند و از آنچه روزی آنها کرده‌ایم انفاق (در راه خدا خرج) میکنند». وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ. «افراد با تقوائی که به قرآنی که به تو نازل شده و کتابهائی که قبل از تو نازل شده ایمان دارند، و به آخرت یقین دارند.»
آیه 177 بقره سوره 2 میفرماید: لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ الْكِتابِ وَ النَّبِيِّينَ وَ آتَى الْمالَ عَلى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ السَّائِلِينَ وَ فِي الرِّقابِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّكاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ. «نیکی آن نیست که صورتتان را بطرف مشرق و مغرب برگردانید، بلکه نیکوکار کسی است که به اَلله (خدا) و روز آخرت و فرشتگان و کتاب و پیغمبران ایمان داشته باشد و با علاقه‌ای که به مال و خدا دارد مال خود را به خویشان و یتیمان و تهیدستان و در راه ماندگان و تقاضا کنندگان و آزاد ساختن بردگان بدهد، و نماز را بپا دارد و زکات بدهد، و وقتی عهدی می‌بندد و قراری میگذارد به عهد و قرار خود وفا کند، و در هنگام فقر و سختی و جنگ صبر و استقامت داشته باشد، چنین افرادی راست میگویند، و چنین افرادی متقی و با تقوی (مسلط بر نفس) هستند.»
آیه 133 تا 135 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ. «برای رسیدن به آمرزش صاحب اختیارتان و بهشتی که عرض آن به اندازه آسمان‌ها و زمین است بشتابید. بهشتی که برای افراد متّقی (با تقوی و مسلط بر نفس) آماده شده»؛ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ. «افراد با تقوائی که در موقع ثروتمندی و رفاه و موقع سختی و قحطی در راه خدا خرج (انفاق) میکنند و جلوی خشم و عصبانیت خود را میگیرند، و از اشتباهات مردم در میگذرند (آنها را می‌بخشند و عفو میکنند)، اَلله نیکوکاران را دوست دارد.» وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ يُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ يَعْلَمُونَ. «افراد با تقوائی که وقتی کار زشتی میکنند یا بخودشان ظلمی میکنند، به یاد اَلله (خدا) می‌افتند و بخاطر گناهانشان از خدا طلب آمرزش میکنند. چه کسی غیر از اَلله (خدا) گناهان را می‌بخشد؟ و بر کار خلاف و گناهی که کرده‌اند اصرار نمی‌ورزند، آنها زشتی کار خود و نتیجه و عذاب آن را میدانند.» آیه 33 زُمَر سوره 39 میفرماید: الَّذِي جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ. «کسی که سخن راست و صحیح را آورد و کسی که آن را تصدیق کرد افراد متّقی هستند.» آیه 113 تا 115 آل‌عمران سوره 3 در باره اهل کتاب میفرماید: لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ. «اهل کتاب (دینداران دیگر) با هم مساوی نیستند. عده‌ای از آنها مقداری از شب را در حالی که سجده میکنند بر میخیزند و آیات خدا (اَلله) را در دل شب میخوانند.» يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ. «به اَلله (خدا) و روز آخرت ایمان دارند، و امر به معروف و نهی از منکر میکنند و در کردن کارهای خیر عجله دارند، آنها افراد صالح (درستکاری) هستند.» وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ. «هر کار خوبی که بکنند ندیده گرفته نمیشود (آز آن قدردانی میشود) اَلله افراد با تقوی (متّقی) را خوب میشناسد.»
آیه 75 و 76 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَ مِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينارٍ لا يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ إِلاَّ ما دُمْتَ عَلَيْهِ قائِماً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لَيْسَ عَلَيْنا فِي الْأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ وَ يَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ. «در میان اهل کتاب افرادی وجود دارند که اگر یک گاو صندوق پول پیش او امانت بگذاری آن را به تو بر میگرداند و عده‌ای از آنها هم هستند که اگر یک دینار پیش او امانت بگذاری به تو پس نمیدهد مگر اینکه همیشه سر راهش بایستی. اینکار بخاطر این است که بهم گفته‌اند که افراد اُمّی (بیسوادهائی که کتاب دینی ندارند) حقّی به گردن ما ندارند. آنها از قول خدا (اَلله) دروغ میگویند و خودشان هم این را میدانند.» بَلى مَنْ أَوْفى بِعَهْدِهِ وَ اتَّقى فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ. «آری کسی که به عهد و تعهدات خود وفا کرد و تقوی داشت آدمی متّقی است و اَلله افراد متّقی را دوست دارد.» خداوند در آیه 6 تحریم سوره 66 میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ. «ای افراد با ایمان خود و خانواده‌تان را از آتشی که سوخت آن آدم‌ها و سنگها است حفظ کند.» فرشتگان حامل عرش برای افراد با ایمان مطابق آیه 7 تا 9 غافر (مؤمن) سوره 40 دعا و طلب آمرزش میکنند و میگویند: فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ. «خداوندا کسانی را که توبه کردند و از راه تو پیروی کردند بیامرز و آنها را از عذاب جهنم حفظ فرما.» رَبَّنا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ. «صاحب اختیارا آنها را وارد بهشت‌های جاویدی که به آنها و پدران و همسران و فرزندان صالح (درستکار) آنها وعده دادی بکن. چون تو توانا و حکیم هستی.» وَ قِهِمُ السَّيِّئاتِ وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ. «خداوندا آنها را از بدی‌ها حفظ کن. هر کس را که از بدی‌ها حفظ کنی در روز قیامت به او رحمت کرده‌ای. و این موفقیت بزرگی است.» خداوند در آیه 201 بقره سوره 2 میفرماید: مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ. ««عده‌ای از مردم میگویند صاحب اختیارا در دنیا وضع خوبی بما بده و در آخرت نیز وضع خوبی بده و ما را از عذاب آتش جهنم حفظ فرما.» یعنی بدون اینکه آخرت را از دست بدهیم دنیای خوبی داشته باشیم یعنی با کاردانی و فعالیت صحیح و لیاقت خود دنیای خوبی داشته باشیم. آیه 102 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ. «ای افراد با ایمان آنطور که باید خود را از (نافرمانی و عذاب) خدا (اَلله) حفظ کنید. و فقط در حالی که مسلمان (تسلیم حکم و نظر خداوند) هستید از دنیا بروید.» آیه 48 و با کمی تفاوت آیه 123 بقره سوره 2 میفرماید: وَ اتَّقُوا يَوْماً لا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً وَ لا يُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ. «از روزی بترسید که کسی ذرَه‌ای جزای دیگری را نمیدهد و شفاعتی از کسی پذیرفته نمیشود و تاوانی از او گرفته نمیشود و یاری هم نمی‌شوند.»