|
70
غیب 2 |
عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ. «دانای غیب و آشکار» که یکی از صفات خداوند است، 10 بار در قرآن آمده و 3 بار بصورت عالِمُ الْغَيْبِ و یکبار در آیه 38 فاطر بصورت: إِنَّ اللَّهَ عالِمُ غَيْبِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ. «براستی اَلله دانای غیب آسمان‌ها و زمین است. چون او آنچه در سینه‌ها (افکاری که در مغزها) است را میداند.» غیب یعنی پنهان و مخفی. آیه 59 انعام سوره 6 میفرماید: عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ. «کلیدهای غیب در اختیار خداوند است، و آن را جز خداوند کسی نمیداند؛ آنچه در خشکی و دریا است میداند. هیچ برگی نمی‌افتد مگر اینکه خداوند از آن اطلاع دارد؛ و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین وجود ندارد و هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در کتاب روشنی است.» نمیدانیم این کتاب روشن چیست. آیا واقعاً کتابی است که اینها در آن ثبت است؟ یا کتاب زمین است؟ یا علم خداوند است؟
آیه 65 نمل سوره 27 میفرماید: قُلْ لا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ. «بگو هیچکدام از کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند غیب نمیدانند به استثناء اَلله (خدا)؛ و نمیدانند چه وقتی برانگیخته میشوند.» خداوند به پیغمبر ص در آیه 50 انعام سوره 6 میفرماید: قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَ لا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ ما يُوحى إِلَيَّ. «بگو: بشما نمیگویم که گنجهای اَلله (خدا) در اختیار من است، غیب هم نمیدانم و به شما نمیگویم من فرشته هستم، من فقط از آنچه به من وحی میشود پیروی میکنم.» و در آیۀ 188 اعراف به پیغمبر میفرماید: قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ. «بگو من مالک نفع و ضرری برای خودم نیستم (آیه 49 یونس را هم ببینید.) مگر تا آنجایی که اَلله (خدا) بخواهد. اگر غیب میدانستم نفع بیشتری را جلب میکردم و آسیبی به من نمیرسید. من فقط هشدار دهنده و بشارت دهنده برای افرادی هستم که ایمان دارند.» آیه 25 تا 28 جن سوره 72 به پیغمبر میفرماید: قُلْ إِنْ أَدْرِي أَ قَرِيبٌ ما تُوعَدُونَ أَمْ يَجْعَلُ لَهُ رَبِّي أَمَداً. «بگو: نمیدانم وعده عذابی که به شما داده شده نزدیک است یا صاحب اختیار من برای آن مدتی طولانی قرار میدهد.» عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً * إِلاَّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً. «دانای غیب است و احدی را بر غیب خود آگاه نمیکند مگر کسی را که به پیغمبری برگزیند؛ و جلو و پشت سر او مراقبی قرار میدهد.» لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ وَ أَحْصى كُلَّ شَيْءٍ عَدَداً. «برای اینکه بداند که رسالت صاحب اختیارشان را انجام داده‌‌اند یا نه. خدا به آنچه نزد آنها است احاطه دارد و عدد هر چیزی را به حساب آورده.» این غیبی که خداوند پیغمبرانش را از آن آگاه میکند وحی‌ای است که به آنها میرساند که به مردم ابلاغ کنند یعنی رسالتی است که باید انجام دهند.
چون خداوند در آیه 44 آل‌عمران پس از اینکه داستان مریم و زکریا را بیان میکند میفرماید: ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ. «این از اخبار غیب است که به تو وحی میکنیم، وقتی آنها قرعه کشی میکردند برای اینکه کدامیک از آنها سرپرستی مریم را بعهده بگیرد و وقتی با هم بحث میکردند پیش آنها نبودی.» و در آیه 49 هود سوره 11 پس از اینکه داستان نوح و قومش و پسرش را بیان میکند میفرماید: تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ. «این از اخبار غیب است که آن را به تو وحی میکنیم. تو و هیچکدام از افراد قومت قبل از این از آن اطلاع نداشتید. بنابراین صبر کن. چون عاقبت به نفع افراد با تقوی است.»
و در آیه 102 یوسف پس از اینکه داستان یوسف و برادرانش را بیان میکند میفرماید: ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا أَمْرَهُمْ وَ هُمْ يَمْكُرُونَ. «این از اخبار غیب است که به تو وحی میکنیم. وقتی آنها در تصمیم خود متحد شدند و برای یوسف نقشه میکشیدند تو پیش آنها نبودی.»
خداوند در آیه 3 بقره سوره 2 در باره یکی از 6 صفت افراد با تقوی میفرماید: يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ ... «به غیب ایمان دارند.» آیه 94 مائده سوره 5 در باره صید در موقع حج میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ. «ای افراد با ایمان اَلله شما را با شکاری که دست‌ها و نیزه‌های شما به آن میرسد امتحان میکند تا بداند چه کسی در نهان (از صمیم قلب نه در جلوی دیگران) از او میترسد.» و دستورش را انجام میدهد. چون شکار صحرائی در موقع حج حرام است. آیه 49 انبیاء سوره 21 در باره صفات افراد با تقوی میفرماید: الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ. «افراد با تقوی افرادی هستند که از صمیم قلب (و در نهان) از صاحب اختیارشان میترسند. و از قیامت هراس دارند.» آیه 18 فاطر سوره 35 میفرماید: لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلى حِمْلِها لا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى إِنَّما تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ مَنْ تَزَكَّى فَإِنَّما يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ. «هیچکس بار گناه دیگری را (در روز قیامت) بر نمیدارد، و اگر کسی که بارش سنگین است دیگران را به کمک خود دعوت کند که آن را بر دارند، ذره‌ای از آن را دیگران بر نمیدارند اگرچه قوم و خویشانش باشند. تو فقط کسانی را که در نهان (از صمیم قلب) از صاحب اختیارشان میترسند و نماز را بپا میدارند (از عاقبت کار بد) میترسانی. کسی که خود را پاک سازد به نفع خودش پاک ساخته و بازگشت افراد به سوی خدا (اَلله) است.» آیه 11 یس سوره 36 میفرماید: إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ. «تو فقط کسی را که از قرآن پیروی کرد و از خداوند بخشنده از صمیم قلب ترسید میترسانی. چنین کسی را به آمرزش الهی و پاداش با کرامتی مژده بده.» آیه 12 مُلک (سوره 67) میفرماید: إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ. «کسانی که از صاحب اختیارشان از صمیم قلب (در نهان) میترسند آمرزش خدا و پاداشی بزرگ دارند.» بعضی‌ها میگویند ممکن است منظور این باشد که «آنها از صاحب اختیارشان که در غیب است و او را نمی‌بینند میترسند.» در هر یک از این دو حالت که باشد چنین افرادی از نافرمانی خداوند میترسند و کار خلاف نمی‌کنند.
آیه 25 حدید سوره 57 میفرماید: لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ. «پیغمبرانمان را با دلیل‌های روشن فرستادیم، و با ایشان کتاب و میزان نازل کردیم، برای اینکه مردم عادل باشند (عدالت را بپا دارند) و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی سخت وجود دارد و منفعت‌هایی هم برای مردم دارد، تا اَلله (خدا) کسی را که او و پیغمبرانش را از صمیم قلب (در نهان) یاری میکند بشناسد. چون اَلله قوی و توانا است.» اگر میخواست خودش مردم را طوری خلق میکرد که بحق خود قانع باشند و بحق دیگران تجاوز نکنند. خداوند در آیه 8 جمعه سوره 62 میفرماید: قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلاقِيكُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. «بگو مرگی که شما از آن فرار میکنید به سراغ شما می‌آید. بعد بسوی خدا که دانای غیب و آشکار است (از اعمال و نیّت‌های شما آگاه است) برگردانده میشوید، و خداوند شما را از تمام کارهائی که میکردید آگاه میکند.»