37 نابودی فقر

فقر (ناداری) انسان را به گدائی، دزدی، خیانت، حتی خودفروشی وامیدارد. مسلمان واقعی و اصلاح طلبان حقیقی باید ریشه فقر را از جهان بکنند تا بتوانند عدالت را در جهان اجرا کنند و کسی چشم به مال و جان و ناموس کسی ندوزد و کرامت (بزرگواری) انسان‌ها حفظ شود.

خداوند در آیه 70 اسراء (سوره 17) میفرماید: لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلاً. «ما به فرزندان آدم کرامت دادیم و آنها را در خشکی و دریا سوار کردیم و خوردنی پاک روزی آنها کردیم و بر عده زیادی از کسانی که خلق کردیم برتری دادیم.» علی ع در سخن کوتاه حکمت آمیز خود در شماره 311 حِکَم نهج‌البلاغه میفرماید: إِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ! مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ، دَاعِيَةٌ لِلْمَقْتِ. «فقر باعث نقصان دین، حیران کننده عقل و انگیزه دشمنی و گناه است.» سهمی از درآمد انسان مطابق دستور خداوند باید صرف بهبود حال فقرا و محرومین شود چون خداوند در آیه 24 و 25 معارج (سوره 70) میفرماید: فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ. «در اموال نمازگزاران حق معلومی برای تقاضا کنندگان و محرومان وجود دارد.» در قرآن 27 بار صَلوه (نماز) و زکات کنار هم آمده و 7 بار نماز کنار انفاق آمده است حکم أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ. «نماز را برپا دارید و زکات بدهید.» 8 بار در قرآن آمده است. کسی که نماز بخواند و زکات ندهد مثل این است که نماز نخواند چون نمازش هم قبول نمیشود. همانطور که امام باقر و امام رضا علیهماالسَّلام در حدیث 2 و 10 صفحه 11 و 13 جلد ششم وسائل الشیعه در کتاب «زکات» میفرمایند. مصرف زکات در قرآن در آیه 60 توبه (سوره 9) ذکر شده است که میفرماید: إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ. «صدقات (زکات) اختصاص دارد به فقرا (تنگدستان) و مساکین (تهیدستان: بینوایان) کارکنان روی زکات، تبلیغات اسلامی (جلب قلوب) آزاد سازی بردگان و غرامت دیدگان (مقروضین بدون تقصیر) و در راه اَلله (خدا) (برای حفظ و نشر دین) و در راه ماندگان.» آیه 273 بقره (سوره 2) میفرماید: لِلْفُقَراءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيماهُمْ لا يَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً. «انفاق اختصاص دارد به فقرائی که در راه اَلله (خدا) درمانده شده‌اند، توانائی مسافرت را ندارند، کسی که بوضع داخلی آنها آشنا نیست از شدت آبروداری (عفتی که بخرج میدهند) آنها را بی نیاز میداند، با اصرار از مردم تقاضای کمک مالی نمیکنند.» نه گدایان حرفه‌ای. خداوند در آیه 215 بقره (سوره 2) میفرماید: يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ. «از تو میپرسند چه چیزی را انفاق کنند؟ بگو هر چیز خوبی که انفاق میکنید به پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و تهیدستان و در راه ماندگان بدهید.» خداوند در آیه 268 بقره میفرماید: الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ. «شیطان (در مورد انفاق و خرج کردن مال در راه خدا) شما را از فقر میترساند و به شما امر به فحشاء میکند. (شما را وسوسه میکند که با پول خود دنبال شهوت پرستی بروید.) در صورتیکه اَلله به شما وعده آمرزش و فضل خود را میدهد. اَلله وسعت دهنده و دانا است.» وقتی شما به فقرا کمک مالی کردید به بزرگ منشی و انسان دوستی مشهور میشوید و احترام و اعتبار شما در جامعه بالا میرود و در تجارت اعتبار افراد شرط اساسی اعتماد افراد است. لذا مسلمان واقعی بفکر بهبود حال فقرا و محرومین اجتماع هست و مقداری از درآمد خود را صرف بهبود وضع آنان میکند در ثانی میدانیم که مسلمان همه مسلمانان را برادر خود میداند همانطور که آیه 10 حجرات (سوره 9) میفرماید: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ. «افراد با ایمان برادر یکدیگرند بین برادرانتان را اصلاح کنید.» نه اِفساد.کاری که افراد بی اطلاع از قرآن و دستور خدا میکنند. کسی که مسلمان یعنی تسلیم حکم خدا است و مسلمانان را برادر خود میداند نمیتواند سیر بخورد در صورتیکه برادرش گرسنه است ده دست لباس بخرد در صورتیکه برادرش لُخت و عریان است. همانطور که امام صادق ع در حدیث 5 صفحه 248 جلد سوم اصول کافی میفرماید. خداوند در آیه 31 اعراف (سوره 7) میفرماید: كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ. «بخورید و بنوشید ولی اسراف (زیاده‌روی) نکنید. چون او اسرافکاران را دوست ندارد.» لذا مسلمان واقعی اسراف نمیکند و نعمت خدا را از بین نمی‌برد. آیه 26 و 27 اِسراء (سوره 17) میفرماید: آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِيراً * إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كانُوا إِخْوانَ الشَّياطِينِ وَ كانَ الشَّيْطانُ لِرَبِّهِ كَفُوراً. «به خویشان و مساکین (تهیدستان بینوا) و در راه ماندگان حقشان را بدهید ولی ریخت و پاش نکنید * چون افراد ولخرج برادر شیطان‌ها هستند. و شیطان نسبت به صاحب اختیارش قدرنشناس بود.» حق نعمت خداوند را نمیدانست. مسلمان ولخرج نیست و نمی‌خواهد برادر شیطان و قدر نشناس و ناسپاس باشد. خداوند در آیه 20 حدید (سوره 57) میفرماید: اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ ... وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ. «بدانید که زندگی دنیا بازی و سرگرمی و زینت (تجمل پرستی) و فخرفروشی بهم و زیاده خواهی از یکدیگر در مال و فرزند است ... در صورتیکه زندگی دنیا کالای فریب انسان است.» چون این چشم و هم چشمی‌ها زندگانی واقعی را در کام انسان تلخ میکند. چون «دست بالای دست بسیار است.» در صورتیکه احتیاجات واقعی زندگی بسیار محدودتر از آن چیزی است که فکر میکنیم. چون خوراک و پوشاک و مسکن برای رفع گرسنگی و تأمین انرژی و حفظ خود از سرما و گرما و باد و باران و طوفان و برف خرج چندانی ندارد. در صورتیکه مسلمان واقعی با کار درست و صحیح خود (یعنی با عمل صالح) خیلی بیشتر از این میتواند بدست آورد و صرف پیشرفت دین و حفظ و نشر آن و بهبود وضع محرومین اجتماع بکند. مسلمان واقعی سرمایه خود راکد نمیگذارد. چون خداوند در آیه 34 و 35 توبه (سوره 9) میفرماید: الَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا يُنْفِقُونَها فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ * يَوْمَ يُحْمى عَلَيْها فِي نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ هذا ما كَنَزْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ. «کسانی که طلا و نقره را راکد میگذارند (روی هم و در گوشه‌ای میگذارند) و در راه اَلله (خدا) خرج نمیکنند به عذابی دردناک بشارت بده * روزی که بر آن طلا و نقره‌ها در آتش جهنم دمیده و پیشانی و پهلو و پشت آنها با آن طلا و نقره گداخته (داغ) شود، به آنها گفته میشود: این چیزی است که برای خود اندوختید. بنابراین جزای آنچه برای خود ذخیره کردید بچشید.» کنز یا گنج پول یا طلا و نقره و جواهرهائی است که در گوشه‌ای و جائی روی هم و راکد میگذارند و از آن استفاده‌ای نمی‌کنند. میدانید که این پول‌ها میتواند سرمایه‌گذاری شود و باعث آبادانی و ایجاد کار و بالا رفتن تولیدات و خدمات و درآمد سرانه کشور و جامعه شود.

میدانید که کلمه اقتصاد بمعنی امروزی توسط آدام اسمیت در کتاب «ثروت ملل» مورد بحث قرار گرفت. اقتصاد در لغت بمعنی «میانه‌روی» است.

بجامعه واقعاً اسلامی مطابق آیاتی که دیدیم نگاه کنید. آیا در آن فقر و فقیری پیدا میشود یا خیر؟ جامعه‌ای که تمام افراد موظفند همانطور که نماز میخوانند زکات بدهند. یعنی همه کاری بکنند و درآمد مشروعی داشته باشند. جامعه‌ای که در آن افراد دیگران را برادر خود بدانند و غم دیگران را غم خود بدانند. همانطور که رسول خدا ص در حدیث 1 صفحه 238 جلد 3 اصول کافی در باب (اَلاِهْتِمامُ بِاُمُورِ الْمُسلِمینَ) میفرماید: مَنْ اَصْبَحَ لایَهْتَمُّ بِاُمُورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ. «کسی که شبی را بسر برد و در فکر بهبود حال مسلمان‌ها نباشد مسلمان نیست.»

جامعه‌ای که افراد در آن اسراف و ریخت و پاش نکنند. جامعه‌ای که در آن چشم و همچشمی‌های کودکانه و ابلهانه نباشد بلکه رقابت‌ها در آدم بودن و پاک بودن و دانشمند بودن باشد. جامعه‌ای که هیچ سرمایه هر قدر هم کوچک باشد راکد نماند و سرمایه‌ها بکار افتد. جامعه‌ای که هر فرد آن حقّی برای محرومین اجتماع در مال و درآمد خود قائل باشد. آیا در این جامعه هر روزه و هر ماهه و هر ساله میلیون‌ها و میلیاردها سرمایه بکار نمی‌افتد و افراد بیکاری که آبروداری میکنند مشغول کار نمیشوند و درآمدی برای تأمین مخارج خود پیدا نمیکنند و مشمول فضل خداوند نمیشوند؟ خداوند در آیه 273 بقره (سوره 2) میفرماید: ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ. «هر چیز خوبی که در راه خدا خرج کنید بطور کامل بشما برگردانده میشود و به شما ظلمی نمیشود.» بهترین راه کمک به محرومین اجتماع سرمایه‌گذاری است. نتیجه سرمایه‌گذاری 1- ایجاد کار برای بیکاران 2- از بین نرفتن نیروی کار افراد کشور 3- از بین رفتن فقر و محرومیت 4- بالا رفتن درآمد کشور و درآمد سرانه 5- فراوانی کالا و خدمات و پایین آمدن قیمت‌ها 6- آسانی دسترسی به کالاها و خدمات مورد نیاز 7- بالا رفتن دستمزد افراد 8- بالا رفتن امکان تشکیل خانواده و از بین رفتن زنا 9- کم شدن بسیاری از دزدی‌هائی که در اثر احتیاج صورت میگیرد. 10- رضایت جامعه و جلوگیری از اغتشاشات و انقلابات 11- سرسبزی کشور 12- شادابی چهره‌هائی که می‌بینیم.