30 روزه (تقویت اراده)

 رسول خدا ص در حدیث 2 صفحه 116 کتاب هفتم وسائل الشیعه میفرماید: یا جابِرُ، هذا شَهْرُ رَمَضانَ. مَن صامَ نَهارَهُ وَقامَ وِرداً مِن لَیْلهِ وَ عَفَّ بَطنَهُ وَ فَرْجَهُ وَ کَفَّ لِسانَهُ خَرَجَ مِن ذُنُوِبه کَخُرُوجِه مِنَ الشَّهْرِ. «ای جابر! این ماه رمضان است. کسی که روز آن را روزه بگیرد و شبش را برای دعا برخیزد و شکم و شهوتش را حفظ کند وزبانش را نگهدارد همانطور که از این ماه خارج میشود از گناهانش خارج میشود.» و در حدیث پنجم آن در صفحه 117 میفرماید: مَن صامَ شَهْرَ رَمَضانَ فی اِنصاتٍ وَ سکوُتٍ وَ کَفَّ سَمعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسانَهُ وَ فَرَجَهُ وَ جَوارِحَهُ مِنَ الکَذِبِ وَالْحَرامِ وَالغَیبَهِ تَقَرُّباً، قَرَّبَهُ اللهُ مِنهُ. «کسی که برای تقرّب به خدا ماه رمضان را در حال خاموشی و سکوت روزه بگیرد و گوش و چشم و زبان و ناموس و اعضاء بدن خود را از دروغ و حرام و غیبت نگه دارد اَلله او را بخودش نزدیک میکند.» تقرّب پیدا میکند.

 خداوند در آیه 187: 2 سوره بقره میفرماید: أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِكُمْ هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفا عَنْكُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيامَ إِلَى اللَّيْلِ. «شب‌های ماه رمضان همخوابگی با زنانتان برای شما حلال است. آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها هستید. اَلله میدانست که شما به خودتان خیانت میکردید (نمی‌توانستید یک ماه جلوی خود را بگیرید) بنابراین توبه شما را پذیرفت و شما را بخشید. بنابراین حالا شبها با آنها همخوابگی کنید و آنچه را اَلله بر شما واجب کرده بجوئید. و تا وقتی که سپیده سحری از سیاهی شب برای شما آشکار میشود بخورید و بنوشید. بعد تا شب روزه را ادامه داده و کامل کنید.» می‌بینیم که روزه عبارتست از نخوردن و ننوشیدن و مقاربت نکردن در تمام طول روز از سپیده صبح تا سیاهی شب. چون در طول شب این کارها مجاز است. اما یکی از آیت اَلله‌ها آنطور که میگویند در رساله خود نوشته «اگر کسی برای اینکه نخ را توی سوزن بکند آن را با آب دهان تر کند و نتواند وارد سوزن کند و دوباره آن را بدهان بزند روزه‌اش باطل است.» در کدام قاموس و کتاب لغتی به اینکار نوشیدن میگویند؟!!

 از امام صادق ع در حدیث 2 صفحه 49 جلد هفتم وسائل الشیعه پرسیده میشود: فِی الصَّائِمِ. یَتَمَضمَضُ وَ یَستَنشِقُ؟ قالَ نَعَم وَ لکِن لا یُبالِغ. «در باره مضمضه و استنشاق روزه‌دار سوال شد. فرمود: آری ولی اینکار را زیاد نکنید.» و در حیث 1 صفحه 57 آن میفرماید: یَستاکُ الصَّائِمُ اَیَّ ساعَهٍ مِنَ النَّهارِ اَحَبَّ. «شخص روزه‌دار در هر ساعتی از روز که بخواهد میتواند دندان خود را مسواک بزند.» و در حدیث 3 صفحه 58 آن از او (ع) سوال شد: اَیَسْتاکُ الصَّائِمُ بِالْماءِ وَ بِالعُودِ الرَّطبِ یَجِدُ طَعْمَهُ؟ فَقالَ لابَاسَ بِه. «آیا شخص روزه‌دار میتواند با آب و چوب ترکه مزه آن را هم حس کند مسواک بزند؟ فرمود: اشکالی ندارد.» از او (ع) در حدیث 1 صفحه 74 آن سُئِلَ عَنِ المَراَهِ الصَّائِمِهِ تَطبَخُ القِدْرَ فَتَذوُقُ المَرَقَ تَنظُرُ اَلَیهِ. فَقالَ لابَاسَ. «در باره زن روزه‌داری که غذا می‌پزد سوال شد که آب آن را می‌چشد که ببیند مزه آن چطور است؟ فرمود: اشکالی ندارد.» از امام صادق ع در حدیث 1 صفحه 92 آن «در باره مرد روزه‌داری که دست ببدن زنش بزند سوال شد.» فَقالَ لابَاْسَ وَ اِن اَمْذیَ لایُقطِرُ. وَ قالَ لایُباشِروُهُنَّ یَعْنِی الغِشْیانُ. فی شَهْرِ رَمَضانَ بِالنَّهارِ. «اشکالی ندارد و اگر مَذی آن آمد افطار نمیکند. و فرمود با آنها مباشرت نمیکنند یعنی در ماه رمضان با زنان در روز همخوابگی نمیکنند.» از پیغمبر ص آنطور که در حدیث 4 صفحه 69 آن در باره مردی که در حال روزه زنش را میبوسد سوال شد و او فرمود: هَل هِیَ اِلاّرَیحانَهٌ یَشُمُّها «آیا زنش غیر از عطر گلی است که بویش میکند؟» همانطور که در آیه‌ می‌بینیم همخوابگی با زنان پس از پیدایش سپیده سحری جایز نیست نه کار دیگری و نوشیدن و خوردن جایز نیست نه کار دیگری. حتی مضمضه کردن و استنشاق هم روزه را باطل نمیکند یعنی آب را داخل دهان کردن و بیرون ریختن و آب را داخل بینی کشیدن هم روزه را باطل نمیکند چه رسد به آب نخی که با دهان خود شخص تر شده باشد. ولی در اینکارها زیاده روی نباید کرد.

 خداوند در آیه 185: 2 سوره بقره میفرماید: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَنْ كانَ مَرِيضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلى ما هَداكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. «ماه رمضان ماهی است که قرآن که راهنمای مردم و دلیل‌های روشنی از هدایت و جدا کننده حق و باطل است در آن نازل شده. پس  هر کدام از شما که رسیدن ماه، را شاهد بود  (در سفر نبود) باید روزه بگیرد. و کسی که مریض یا در حال سفر بود باید بجای آن از روزهای دیگر سال روزه بگیرد. اَلله برای شما آسانی را میخواهد نه سختی را. برای اینکه عده روزها را کامل کنید و اَلله را بعلت اینکه شما را هدایت کرده تکبیر بگویید (بزرگ سازید) و سپاسگزاری کنید.» می‌بینیم که مطابق این آیه ابتدای نزول قرآن در ماه رمضان بوده لذا اگر بعثت پیغمبر ص با نزول قرآن شروع شده باشد بعثت پیغمبر در ماه رمضان بوده.

و همانطور که می‌بینیم خداوند میفرماید «قرآن راهنمای مردم است» میدانیم که کودن‌ترین افراد هم جزو مردم هستند. لذا قرآن برای دسته خاصّی نازل نشده همانطور که علی ع در خطبه 175 یا 176 نهج‌البلاغه میفرماید: مَا جَالَسَ هذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلاَّ قَامَ عَنْهُ بِزِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ: زِيَادَةٍ فِي هُدًى، وَ نُقْصَانٍ مِنْ عَمىً. «هیچکس (حتی کودن ترین افراد) با این قرآن همنشین نشد مگر اینکه وقتی از کنار آن برخاست هدایتش اضافه شده بود و از جهالتش کم شده بود.» وقتی افراد بیسواد 14 قرن پیش عربستان آن را می‌فهمیدند معلوم است که افراد امروزی آن را بهتر می‌فهمند. ولی وقتی کسی چیزی را نخوانده باشد اطلاعی هم از آن ندارد. لذا مسلمان واقعی موظف است که قرآن را بخواند و بفهمد و به دستورهای آن عمل کند و مطابق نظر آن اظهار نظر کند. علامه طباطبائی ذیل آیه 82: 4 (سوره نساء) در تفسیر المیزان مینویسد: «فهم‌های عادی قرآن را می‌فهمند و به مطالب آن میرسند.» چون خداوند در آیه 17 و 22 و 32 و 40: 54 سوره قمر میفرماید: «قرآن را برای فهمیدن آسان کردیم.» البته کسی که عربی نمیداند برای فهم قرآن باید از ترجمه قرآن استفاده کند. می‌بینیم که آیه میفرماید «هر کسی شاهد ماه بود (در سفر نبود) باید روزه بگیرد. پس روزه  در ماه رمضان و به اندازه روزهای ماه رمضان است. می‌بینیم که خداوند میفرماید: «کسی که مریض یا در حال سفر بود از روزهای دیگر بجای آن روزه بگیرد.»

 امام صادق ع در حدیث 2 صفحه 156 وسایل الشیعه جلد هفتم میفرماید: کَلَّما اَضَرَّبِهِ الصَّومُ فَالْاِقطارُلَهُ واجِبٌ. «هرگاه روزه به شخصی ضرر بزند روزه نگرفتن بر او واجب است.» و در حدیث 3 آن در جواب کسی که از او (ع) میپرسید: «حد مریض وقتی در موقع روزه در حال نقاهت بسر میبرد چقدر است؟» میفرماید: ذلِکَ اِلَیهِ هُوَ اَعلَمُ بِنَفْسِه. اِذا قَوِیَ فَلیَصُمْ. «این با خود اوست. او وضع خود را بهتر میداند وقتی قوی شد باید روزه بگیرد.» اما در مورد سفر باید توجه داشت که خداوند میفرماید عَلی سَفَرٍ یعنی «در حال سفر بود» و بعد از آن میفرماید: «خدا برای شما آسانی را میخواهد نه سختی را» آیا سفرهای چند ساعته آنهم با ماشین یا هواپیما سختی دارد؟ من که چنین فکری نمیکنم. خداوند در آیه 184: 2 (سوره بقره) میفرماید: أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْكِينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ. «روزه روزهای محدودی است (به اندازه روزهای ماه رمضان) کسی که مریض بود یا درحال سفر بود بجای آن از روزهای دیگر روزه بگیرد. کسانی که طاقت دارند میتوانند فقیر تهیدستی را سیر کنند کسی که طالب نیکی باشد برای او خوب است و روزه گرفتن برای شما بهتر است». يُطِيقُونَهُ یعنی طاقت دارند. همانطور که امام صادق (ع) در حدیث 8 صفحه 169 جلد 7 وسائل الشیعه میفرماید: اِذا اَطاقَ الصَّبِیُّ الصَّومَ وَجَبَ عَلَیهِ الصَّومُ. «وقتی بچه توانائی روزه گرفتن داشت روزه بر او واجب میشود.» اَطاقَ یعنی توانست نه اینکه (نتوانست) به کتاب لغت هم مراجعه کنید.