|
137
مشیّت |
خواست‌های خداوند مطابق قوانینی که در جهان گذاشته صورت میگیرد. البته این قدرت را دارد که هر موقع اراده کند قانون دیگری بگذارد اگرچه برای مدتی محدود یا برای همیشه. چون توانایی این کار را دارد. چون میدانیم که خداوند وقتی جهان را خلق کرد آنرا با تمام قوانینی که خواست و در آن نهاد خلق کرد و تمام کارها مطابق این قوانین که خواست و مشیت خداوند است صورت میگیرد و هوی و هوس و خوش آمدن و بد آمدنی در کار نیست. ولی هر چه را اراده کند امروز هم میتواند انجام دهد و زمینه آن را هم فراهم میکند.
آیه 16 و 17 فاطر میفرماید: إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ * وَ ما ذلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ. «اگر خدا بخواهد شما را از بین میبرد و خلق جدیدی بوجود می‌آورد.» همانطور که در طول تاریخ بارها صورت گرفته است.آیه 6 آل‌عمران میفرماید: هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الْأَرْحامِ كَيْفَ يَشاءُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ. «خداوند موجودی است که هر طور که بخواهد شما را در رحم مادران نقش بندی میکند. معبودی (وجودی که انسان بدون چون و چرا از او اطاعت کند و دستورها و نظرهایش را انجام دهد) غیر از او که قادر و با حکمت است وجود ندارد.» این نقش بندی را مطابق قانون خود با ترکیب کروموزوم‌ها صورت میدهد و میلیاردها نقش بدیع بوجود می‌آورد که همه با هم فرق دارند. آیه 284 بقره میفرماید: لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. «آنچه در آسمانها و زمین است مال خداوند است، و اگر آنچه در دلتان است آشکار یا پنهان کنید، خداوند شما را بخاطر آن محاسبه میکند، هر که را بخواهد می‌بخشد و هر که را که بخواهد عذاب میکند. خداوند قادر به هر کاری است.» این جمله يَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ 5 بار در قرآن آمده است. چون خداوند امکانات و موانع و مشکلات انسانها را میداند، لذا بعضی از آنها را با توجه به این امکانات و موانع قابل بخشیدن (آمرزیدن) میداند و بعضی را سزاوار عذاب میداند. آیه 93 نحل میفرماید: لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. «اگر خداوند میخواست شما را امّت واحدی قرار میداد، ولی هر که را بخواهد گمراه میکند و هر که را که بخواهد هدایت میکند و حتماً در باره کارهائی که میکردید سوال و بازخواست خواهید شد.» اگر گمراه کردن و هدایت کردن مطابق میل خداوند باشد، دیگر بازخواست معنی ندارد. این گمراه کردن و هدایت کردن بر طبق قوانینی است که خداوند در جهان گذاشته و جزو قوانینی است که در طبیعت وجود دارد. همانطور که آیه 27 رعد میفرماید: قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنابَ. «بگو خداوند هر کسی را که بخواهد گمراه میکند و هر کس را که بسوی او برگردد هدایت میکند.» پس هدایت فرد به این بستگی دارد که شخص خواستار هدایت باشد و بسوی خداوند یعنی راهنمائی‌های خداوند برگردد.
خداوند در آیه 48 مائده میفرماید: لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي ما آتاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ. «برای هر کدام از شما (مسلمانها، مسیحی‌ها و کلیمی‌ها) راه و روشی قرار دادیم، و اگر خدا میخواست حتماً شما را امّت واحدی قرار میداد، ولیکن میخواهد شما را با همان چیزی که به شما داده (کلیمی‌ها را با تورات، مسیحی‌ها را با انجیل و مسلمانها را با قرآن) امتحان کند، پس سعی کنید که در کارهای خیر از یکدیگر پیشی گیرید.» طبق این نظرِ خداوند دینداران واقعی باید برای ساختن دنیائی پاک کوشش کنند. دنیائی که در آن اثری از ظلم و فساد و فقر و جهل و خرد شدن شخصیت انسانها وجود نداشته باشد. و برای رسیدن به این هدف مشترک (آیه 25 حدید، هدف اصلی تمام پیامبران استقرار عدالت است) همه دینداران واقعی (مسلمانها، کلیمی‌ها و مسیحی‌ها و دیگر دینداران که به خدا و روز آخرت ایمان دارند) باید با هم متحد شوند. البته در جزئیات هر کدام مطابق کتاب الهی خودشان عمل میکنند، ولی در اموری که میانشان مشترک است (تلاش برای برقراری عدالت و ساختن دنیائی پاک) راهی جز متحد شدن و همکاری با همدیگر ندارند. مسلمان واقعی با مال و وجود خود برای بوجود آوردن چنین اتحادی میان دینداران جهان سعی و تلاش میکند.
خداوند در آیه 13 شوری میفرماید: شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى وَ عِيسى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ. «خداوند برای شما از دین همان چیزی را قانونگذاری کرده که نوح را به آن سفارش کرد، و همان چیزی است که به تو وحی کردیم و همان چیزی است که ابراهیم و موسی و عیسی را به آن سفارش کردیم، که دین را اجرا کنید، و در دین دچار تفرقه نشوید. این کاری که مردم را به آن دعوت میکنی برای مشرکین (کسانی که از دستورها و نظرهای کسی غیر از خداوند پیروی میکنند) سخت و دشوار است. ولی خداوند هر کسی را که بخواهد انتخاب میکند و هر کس را که بسوی او برگردد هدایت میکند.» می‌بینیم که هدایت کردن شامل کسانی میشود که خودشان بسوی خداوند برگردند. آیه 69 عنکبوت میفرماید: الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ. «کسانی که در راه ما کوشش کردند، حتماً راه‌های خودمان را به آنها نشان میدهیم. (هدایتشان میکنیم) چون خداوند با نیکوکاران است.» قرآن در 9 آیه میفرماید: اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ. «خداوند برای هر کس که بخواهد روزی را گسترش میدهد یا تنگ میسازد.»
آیه 19 اِسراء میفرماید: مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً. «کسانی که آخرت را بخواهند و سعی لازم را برای آن بکنند، از سعی و کوشش آنها قدردانی میشود.» و آیه 39 نجم میفرماید: لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى. «چیزی برای انسان جز نتیجه سعی و کوشش او وجود ندارد.» پس گشادگی و تنگی روزی هم بستگی به کوشش و راهی که انسان در پیش میگیرد دارد. و این مطابق قانونی است که خداوند خواسته در جهان وجود داشته باشد. انسان وقتی تشنه میشود آب میخورد و رفع تشنگی میکند. این خواست و مشیّت خدا است و قانونی است که در جهان گذاشته. چون انسان با نفس کشیدن خود مقداری بخار آب از بدن بخارج میفرستد. و مقداری از آب از سطح بدن بخار میشود که اگر زیاد شود بصورت عرق در می‌آید. بوسیله ادرار و دفع نیز مقداری آب از بدن خارج میشود. در نتیجه آب بدن و آب خون کم میشود، و انسان احساس تشنگی میکند. چون دهانش خشک میشود، و به این وسیله بدن کمبود آب را اعلام میکند، و انسان متوجه میشود که باید آب بخورد چون میداند آب رفع تشنگی میکند. تمام این کارها مطابق قوانینی است که در طبیعت وجود دارد. تمام جانداران هم میدانند که وقتی تشنه شدند باید آب بخورند تا رفع تشنگی کنند. این‌ها خواست و مَشیّت خداوند بوده که بصورت قانون در جهان گذاشته شده. چون قوانین طبیعت مطابق خواست او در دل طبیعت نهاده شده، و وقتی خداوند جهان را خلق میکرده میخواسته این قوانین در جهان وجود داشته باشد، و وجود دارد.