111


شراب

شراب به عربی خَمر میباشد. کلمه خمر 6 بار در قرآن آمده است. دو بار آن در باره خوابی است که جوان همزندان یوسف دیده بود. چون آیه 36 یوسف سوره 12 میفرماید: دَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيانِ قالَ أَحَدُهُما إِنِّي أَرانِي أَعْصِرُ خَمْراً. «دو جوان با یوسف وارد زندان شدند. یکی از آنها به یوسف گفت: من خواب دیدم که شراب میگیرمانگورهائی که برای شراب سازی انداخته شده بود میفشارم که شراب آنها را بگیرم. و آیه 41 یوسف میفرماید: یوسف گفت: يا صاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُما فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْراً. «ای دوستان همزندان من، یکی از شما به اربابش شراب میدهدیعنی آزاد میشود و به شغل سابقش بر میگردد و ساقی فرعون (پادشاه مصر) میشود. یکی از این 6 کلمه خمر در باره بهشت است. چون خداوند در آیه 15 محمد سوره 47 میفرماید: مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى وَ لَهُمْ فِيها مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ. «مَثَل بهشتی که به افراد با تقوی وعده داده شده بهشتی است که در آن نهرهائی از آب صافی که رنگش تغییر نکرده و نهرهائی از شیری که مزه‌اش تغییر نکرده و نهرهائی از شرابی که به نوشندگان لذت می‌بخشد و نهرهائی از عسل صاف شده (بدون موم) وجود دارد، و در آن هر نوع میوه‌ای و آمرزش صاحب اختیارشان برای آنها وجود دارد

اما در باره تحریم شراب. خداوند شراب خوردن را رفته رفته نهی کرده است. چون در آیۀ 67 سوره نحل سوره 16 میفرماید: مِنْ ثَمَراتِ النَّخِيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ. «از میوه‌های خرما و انگور، هم شراب میگیرید هم رزق نیکو. در حقیقت برای افرادی که عقل خود را بکار می‌برند در اینکار عبرتی وجود داردچون می‌بینند که که از یک چیز دو استفاده بر عکس هم میکنند. بقیه چیزها هم همینطور است. این انسان‌ها هستند که در کاربرد آنها باید راه درست را انتخاب کنند.

و در آیه 219 بقره سوره 2 میفرماید: يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِما إِثْمٌ كَبِيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما. «در باره شراب و قمار از تو سؤال میکنند. بگو در آنها گناه بزرگی وجود دارد، ولی منفعت‌هائی هم برای مردم دارد. ولی گناه آنها بیشتر از فایدۀ آنها استمیدانیم که بعضی از داروها مقدار کمی الکل دارد. و بعضی از میوه‌ها هم مقدار ناچیزی الکل دارد. شاید منفعتی که خداوند میفرماید از این قبیل باشد. بعضی مواقع بعضی از پزشکان مقدار کمی از الکل را تجویز میکنند، که برای بهبود زودتر باید خورد.

خداوند در آیه 43 نساء سوره 4 میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً إِلاَّ عابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا. «ای افراد با ایمان وقتی مست هستید نماز نخوانید (گرد نماز نگردید و به نماز نزدیک نشوید) تا اینکه بدانید چه میگوئید. و وقتی هم جُنُب هستید تا غسل نکرده‌اید نماز نخوانید، مگر اینکه در حال عبور از راهی باشیددر این آیه می‌بینیم که خداوند میفرماید وقتی جُنُب هستید تا غسل نکرده‌اید نماز نخوانید. البته دنباله آیه میفرماید: «اگر مریض بودید یا یکی از شماها از دستشوئی آمد، یا با زنان مقاربت (نزدیکی) کردید و آب پیدا نکردید با خاک پاک تیمّم کنید و بصورت و دستهایتان بکشیدآیه وضو در سال آخر عمر پیغمبر در سوره مائده آمده است و قبل از آن مسلمانان برای نماز خواندن وضو نمی‌گرفتند. آیه 6 مائده سوره 5 میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضى أَوْ عَلى سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيداً طَيِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُمْ مِنْهُ ما يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. «ای افراد با ایمان وقتی برای نماز برخاستید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشوئید و به سر و پاهایتان تا قوزک پا مسح بکشید. (پاهایتان را بشوئید) و اگر جُنُب بودید خود را پاک و تمیز کنید، و اگر مریض بودید یا یکی از شما از قضاء حاجت (دفع. دستشوئی) آمد یا با زنان همخوابگی کردید و آبی پیدا نکردید با خاک پاک تیمّم (قصد. نیّت) کنید و از آن بصورت و پاهایتان مسح بکشید. اَلله (خداوند) نمی‌خواهد برای شما اشکالتراشی کند (دردسری ایجاد کند) ولی میخواهد شما را پاک (تمیز) کند و نعمتش را بر شما تمام کند، شاید سپاسگزاری کنیددستور وضو به این سادگی در قرآن آمده آنهم در سال آخر عمر پیغمبر. حال نگاه کنید که چه جنجالی سر آن براه انداخته‌اند و چگونه بخاطر آن یکدیگر را تکفیر میکنند و خیلی ساده حکم میکنند و فتوی میدهند که اگر مطابق روش ما وضو نگیرید وضویتان باطل است و وقتی وضویتان باطل باشد نمازتان باطل است و وقتی نمازتان باطل بود تمام اعمالتان باطل است و جایتان در صدر جهنم است. این است وضع مسلمانانی که خداوند به آنها در آیه 103 آل‌عمران سوره 3 میفرماید: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا. «همگی به رشته الهی (یعنی به قرآن) بچسبید و دچار تفرقه نشویدو در آیه 10 حجرات میفرماید: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ. «افراد با ایمان با هم برادرند بین برادرانتان را اصلاح کنیدو در آیه 4 صف سوره 61 میفرماید: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ. «اَلله کسانی را دوست دارد که یکپارچه (در یک صف) چون ستونی آهنین (و بنائی استوار) در راه او میجنگندو در آیه 105 آل‌عمران سوره 3 به آنها میفرماید: لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا. «مثل کسانی که دچار تفرقه و اختلاف شدند نباشیدو در آیه 31 نساء سوره 4 میفرماید: إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلاً كَرِيماً. «اگر از گناهان کبیره‌ای که از آن نهی شده‌اید اجتناب کنید گناهان دیگر شما را می‌بخشیم و شما را وارد بهشت (مکان ارزشمند) میکنیمآیا این است معنی برادری اسلامی و چسبیدن به قرآن رشته محکم الهی و این است معنی تفرقه نداشتن و اختلاف نداشتن و در یک صف متحداً در راه خدا مبارزه و کوشش کردن؟ آیا این است مسلمانی و تسلیم حکم و نظر خدا بودن؟ آیا وضو را از این طرف یا آنطرف گرفتن جزو گناهان کبیره است؟ آیا حتی جزو گناهانی است که خداوند از آن نهی کرده؟ این چه جور دینداری است؟ این چه فتوائی است که به این سادگی میدهند؟ آیا اینها شریک خدا هستند و حق دارند هر چه به نظرشان رسید بنام دین و دینداری بگویند؟ یا اینها همانطور که خداوند میفرماید کافرند؟ چون خداوند در آیه 44 مائده سوره 5 میفرماید: مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ. «کسانی که مطابق کتاب الهی (آنچه خدا نازل کرده: وحی الهی) حکم نکنند کافرندآیا اینها از نظر خدا و از نظر قرآن کافر هستند یا نه؟ به نظر علی علیه‌السلام امام اول شیعیان و صحابی بزرگ پیغمبر و خلیفه چهارم اهل سنّت که در خانه پیغمبر بزرگ شده اینها شریک خداوند هستند، چون علی ع در خطبه 18 نهج‌البلاغه میفرماید: أمْ أَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ دِيناً ناقِصاً فَاسْتَعَانَ بِهِمْ عَلَى إِتْمامِهِ؟ أَمْ كانُوا شُرَكاءَ لَهُ، فَلَهُمْ أَنْ يَقُولُوا وَ عَلَيْهِ أَنْ يَرْضَى؟ «یا اَلله سبحانه دین ناقصی فرستاده و از آنها خواسته دین او را کامل کنند؟ یا اینکه آنها شریک خدا هستند و حق دارند هر چه خواستند و بنظرشان رسید بگویند و خداوند هم وظیفه دارد هر چه اینها گفتند بپذیرد؟» آیا اینها که چنین اظهار نظرهائی میکنند از قرآن (وحی و کلام و کتاب الهی) اطلاع دارند؟ آیا اینها نظر امام یا خلیفه چهارم و صحابی پیغمبر را قبول دارند؟

به بحث و تحقیق خود برگردیم. خداوند در آیه 90 مائده سوره 5 یعنی آخرین سوره‌ای که به پیغمبر نازل شده میفرماید: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ. «ای افراد با ایمان، شراب و قمار و بت‌ها و تیرهای قرعه پلید و کار شیطانی است از آن اجتناب (دوری و خودداری) کنید شاید رستگار شویدمسلمان واقعی مطابق این دستور از میخوارگی بطور کلی اجتناب و دوری میکند. بعضی‌ها میگویند خداوند در قرآن نفرموده که شراب حرام است. آیا گفته که زنا حرام است؟ نباید هر چیزی که حرام است و نبایدانجام داد به لفظ حرام گفته شود ولی شراب به لفظ حرام هم گفته شده. چون آیه 33 اعراف سوره 7 میفرماید: إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ. «بگو صاحب اختیار من کارهای زشت را چه آشکار باشد چه پنهان، و گناه (اِثم) و تجاز بناحق و شرک به خدا را که دلیلی برای آن نازل نشده و ندانسته از قول خدا (بنام دین) سخن گفتن را حرام کردهو دیدیم که آیه 219 بقره در باره شراب میفرماید: فِيهِما إِثْمٌ كَبِيرٌ. «در شراب و قمار( اِثم) گناه بزرگ وجود داردمی‌بینیم که در شرابخواری مطابق آیه 219 بقره «گناه بزرگی وجود دارد» و مطابق آیه 33 اعراف «خداوند اِثم (گناه) را حرام کرده استوَالسَّلامُ عَلی مَنِ اتَّبعَ الهُدی.