سوره مؤمن (غافر) (۴۰)

مكى و شامل هشتاد و پنج آيه

به‏نام خداوند بخشنده مهربان

حم.(۱)

نزول قرآن از طرف خداوند نيرومند و داناست.(۲)

كه آمرزنده گناه و توبه‏پذير و مجازاتش شديد و صاحب نعمت است. معبودى غير از او نيست. همه پيش او برمى‏گردند.(۳)

فقط افراد بى‏ايمان درباره آيات خدا بگومگو و مخالفت مى‏كنند. آمد و رفت آن‏ها در شهرها تو را فريب ندهد.(۴)

پيش از آن‏ها، قوم نوح و دستجات بعد از آن‏ها، هم پيغمبران را به دروغگويى متهم كردند و هر دسته‏اى تصميم گرفت كه پيغمبرشان را دستگير كند، و با حرف‏هاى باطل به بحث و بگومگو پرداختند تا به اين وسيله حق را پايمال كنند. بنابراين آنان را دچار عذاب كردم. مجازات من چطور بود؟(۵)

به اين ترتيب سخن خداوندت درباه افراد بى‏ايمان ثابت شد كه آن‏ها اهل آتش جهنم هستند.(۶)

حاملان عرش و آن‏هايى كه اطراف عرش هستند با ستايش، خداوندشان را بزرگ مى‏شمارند، و به خدا ايمان دارند و براى افراد باايمان طلب آمرزش مى‏كنند، و مى‏گويند: خداوندا، دامنه رحمت و علم تو همه‏چيز را فرا گرفته، پس كسانى را كه توبه كردند و از راه تو پيروى كردند بيامرز و آن‏ها را از عذاب آتش جهنم حفظ فرما.(۷)

خداوندا، آن‏ها را به بهشت‏هاى جاويدى كه به آن‏ها و پدران و همسران و فرزندان درستكارشان وعده داده‏اى، وارد كن، چون تو توانا و حكيم هستى.(۸)

و آن‏ها را از بدى‏ها حفظ كن. كسى را كه در آن روز از بدى‏ها حفظ كنى، به او لطف كرده‏اى، و اين موفقيت بزرگى است.(۹)

به افراد بى‏ايمان با صداى بلند گفته مى‏شود كه نفرت خدا از شما بيشتر از نفرتى است كه از هم داريد، چون كه دعوت شديد كه ايمان بياوريد ولى قبول نكرديد.(۱۰)

افراد بى‏ايمان مى‏گويند: خداوندا، دوبار جان ما را گرفتى و دوبار ما را زنده كردى، به گناهان خود اعتراف كرديم. آيا راهى براى بيرون‏رفتن از اين عذاب وجود دارد؟(۱۱)

اين عذاب به‏خاطر اين است كه وقتى فقط خدا خوانده مى‏شد قبول نمى‏كرديد، و اگر شريكى براى او ساخته مى‏شد ايمان مى‏آورديد. حكم در اختيار خداى بلندمرتبه بزرگ است.(۱۲)

اوست كه آياتش را به شما نشان مى‏دهد، و روزى شما را از آسمان نازل مى‏كند. فقط كسى‏كه توبه كند متوجه اين حقيقت مى‏شود.(۱۳)

بنابراين خدا را بخوانيد و دين را براى او خالص كنيد (غير خدا را نخوانيد)، هر چند كه افراد بى‏ايمان خوششان نيايد.(۱۴)

خداى بالابرنده درجات و صاحب عرش، روح را به فرمان خود بر هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‏فرستد تا مردم را از روز قيامت بترساند.(۱۵)

روزى كه همه آن‏ها بيرون مى‏آيند، چيزى از آن‏ها بر خدا مخفى نيست. امروز فرمانفرمايى مال كيست؟ فرمانفرمايى امروز مال خداى يكتاى قهار است.(۱۶)

امروز جزاى هر كس بطور كامل مطابق كارهايى كه كرده است داده مى‏شود. امروز ظلمى وجود ندارد، چون حسابرسى خدا سريع است.(۱۷)

آن‏ها را از روز قيامت بترسان. روزى كه دل‏ها به گلوها مى‏رسد و افراد جلوى ناراحتى خود را مى‏گيرند، و كسانى‏كه ظلم مى‏كنند دوست و شفيعى كه از حرفش اطاعت شود، نخواهند داشت.(۱۸)

خدا نگاه‏هاى زيرچشمى آن‏ها و چيزهايى را كه در دلشان مخفى كرده‏اند مى‏داند.(۱۹)

خدا به حق قضاوت و حكم مى‏كند، و كسانى‏كه آن‏ها را غير از خدا به كمك مى‏خوانند، ذره‏اى قضاوت و حكم نمى‏كنند، چون خدا شنونده و بينا است.(۲۰)

آيا در زمين نگشتند تا ببينند عاقبت كسانى‏كه قبل از آن‏ها بودند چه بود؟ آن‏ها قدرتشان و آثارشان در زمين بيشتر از اين‏ها بود. خدا آن‏ها را به‏خاطر گناهانشان دچار عذاب كرد، و كسى‏كه آن‏ها را از عذاب حفظ كند وجود نداشت.(۲۱)

اين‏كار به‏خاطر اين بود كه پيغمبرانشان دلايل روشن براى آن‏ها مى‏آوردند، ولى آن‏ها منكر آن مى‏شدند، درنتيجه خدا آن‏ها را دچار عذاب كرد، چون خدا قوى و مجازاتش شديد است.(۲۲)

موسى را با آياتمان و معجزاتمان پيش فرعون و هامان و قارون فرستاديم، ولى گفتند: موسى جادوگر دروغگويى است.(۲۳ و ۲۴)

چون موسى حق را از طرف ما براى آن‏ها آورد، گفتند: پسران افرادى را كه با موسى به خدا ايمان آورده‏اند بكشيد، و زنانشان را زنده بگذاريد. در صورتى كه نقشه افراد بى‏ايمان غلط بود.(۲۵)

فرعون گفت: بگذاريد من موسى را بكشم و او خداوندش را به كمك بخواند. من مى‏ترسم دين شما را عوض كند يا در زمين فسادى بوجود آورد.(۲۶)

موسى گفت: من از هر متكبرى كه به روز حساب ايمان ندارد، به خداوند خودم و خداوند شما پناه مى‏برم.(۲۷)

مرد مؤمنى از خاندان فرعون كه ايمانش را مخفى مى‏كرد گفت: آيا مى‏خواهيد مردى را بكشيد كه مى‏گويد (فقط) خداست كه صاحب‏اختيار من است و دلايل روشنى از خداوندتان براى شما آورده؟ اگر دروغگو باشد، دروغگويى او بر ضرر خودش مى‏باشد و اگر راست بگويد، بعضى از عذاب‏هايى كه به شما وعده مى‏دهد به شما مى‏رسد. خدا كسى را كه متجاوز و دروغگو باشد هدايت نمى‏كند.(۲۸)

اى قوم من، امروز حکومت مال شما است و در زمين قدرت داريد، اما اگر عذاب خدا سراغ ما آمد چه كسى ما را كمك مى‏كند؟ فرعون گفت: چيزى غير از آنچه (به صلاح شما) مى‏بينم نمى‏گويم، و شما را فقط به راه صحيح راهنمايى مى‏كنم.(۲۹)

آن كس كه ايمان آورده بود گفت: اى قوم من، من بر شما از روزى مثل روز دستجات (قبل از شما) مى‏ترسم.(۳۰)

مثل بلايى كه به قوم نوح و عاد و ثمود و كسانى‏كه بعد از آن‏ها بودند رسيد، حال آن‏كه خدا ظلمى را براى بندگانش نمى‏خواهد.(۳۱)

اى قوم من، من از روزى كه افراد از يكديگر كمك مى‏خواهند بر شما مى‏ترسم.(۳۲)

روزى كه پشت كرده و فرار مى‏كنيد، و كسى‏كه شما را از عذاب خدا حفظ كند نخواهيد داشت. كسى را كه خدا گمراه كند، هدايت‏كننده‏اى براى او وجود ندارد.(۳۳)

قبلاً يوسف دلايل روشن براى شما آورد و شما دائماً از آنچه آورده بود در شك بوديد، تا وقتى كه از دنيا رفت، گفتيد: خدا بعد از او هرگز رسولى نخواهد فرستاد. خدا كسى را كه متجاوز و شكاك است اين‏طور گمراه مى‏كند.(۳۴)

شكاكانى كه درباره آيات خدا بدون دليلى كه براى آن‏ها آمده باشد بگومگو مى‏كنند. اين بگومگوها پيش خدا و افراد باايمان دشمنى بزرگى است. خدا بر قلب هر متكبر زورگويى اين‏طور مهر مى‏نهد.(۳۵)

فرعون گفت: اى هامان، براى من كاخ بلندى بساز شايد من به راه‏هاى آسمان‏ها برسم تا به معبود موسى پى ببرم. من فكر مى‏كنم موسى دروغگو است. كار بد فرعون را اين‏طورى در نظر خودش جلوه داديم و از راه راست باز ماند. نقشه فرعون بى‏نتيجه بود.(۳۶ و ۳۷)

فردى كه ايمان داشت گفت: اى قوم من، از من پيروى كنيد تا شما را به راه صحيح هدايت كنم.(۳۸)

اى قوم من، اين زندگى دنيا فقط وسيله بهره‏بردن است، در صورتى كه آخرت خانه اقامت است.(۳۹)

كسى‏كه كار بدى بكند فقط به اندازه آن مجازات مى‏شود، و هر مرد يا زنى كه كار درست بكند و ايمان داشته باشد وارد بهشت مى‏شود و بدون حساب بهره‏مند مى‏شود.(۴۰)

اى قوم من، شما را چه شده كه من شما را به نجات دعوت مى‏كنم، و شما مرا به آتش جهنم دعوت مى‏كنيد؟(۴۱)

مرا دعوت مى‏كنيد كه منكر خدا شوم و چيزى را كه نمى‏شناسم شريك خدا بسازم، و من شما را به سوى خداوند مقتدر و آمرزنده دعوت مى‏كنم.(۴۲)

چيزى كه مرا به پرستش آن دعوت مى‏كنيد هيچ دعوتى در دنيا و آخرت ندارد، در صورتى كه بازگشت ما پيش خداست، و كسانى‏كه اسراف (زياده‏روى) مى‏كنند اهل آتش جهنم هستند.(۴۳)

آنچه را به شما مى‏گويم به ياد خواهيد آورد، من كارم را به خدا مى‏سپارم، چون خدا به بندگانش بصيرت دارد (بندگانش را مى‏شناسد).(۴۴)

خدا او را از شر نقشه بدى كه براى او مى‏كشيدند حفظ كرد، و آل فرعون دچار عذاب بدى شدند.(۴۵)

آتش جهنم صبح و شب به آن‏ها عرضه مى‏شود، و روزى كه قيامت برپا شود گفته مى‏شود كه آل فرعون را وارد شديدترين عذاب‏ها كنيد.(۴۶)

وقتى در آتش جهنم با هم بگومگو مى‏كنند، افراد ضعيف به كسانى‏كه تكبر داشتند مى‏گويند: ما پيرو شمابوديم، آيا قسمتى از آتش جهنم را از ما برمى‏گردانيد؟(۴۷)

كسانى‏كه در دنيا تكبر داشتند مى‏گويند: ما همگى در آتش جهنم هستيم، چون خدا بين بندگانش حكم كرده است.(۴۸)

كسانى‏كه در آتش جهنم هستند به نگهبانان جهنم مى‏گويند: خداوندتان را بخوانيد تا يك روز از عذاب ما كم كند.(۴۹)

نگهبانان جهنم مى‏گويند: آيا پيغمبران شما دلايل روشن براى شما نياوردند؟ مى‏گويند: چرا. نگهبانان مى‏گويند: حالا دعا كنيد. و دعاى افراد بى‏ايمان بى‏نتيجه است.(۵۰)

ما پيغمبرانمان و افراد باايمان را در زندگى دنيا و در روزى كه شاهدها براى شهادت برمى‏خيزند يارى مى‏كنيم.(۵۱)

روزى كه معذرت‏خواهى كسانى‏كه ظلم مى‏كنند فايده‏اى براى آن‏ها ندارد. آن‏ها از رحمت خدا دورند و منزل بدى دارند.(۵۲)

تورات را به موسى داديم و بنى‏اسرائيل را ميراث‏دار تورات ساختيم.(۵۳)

توراتى كه براى افراد عاقل هدايت و تذكر است.(۵۴)

صبر داشته باش، چون وعده خدا درست است و براى گناهت طلب آمرزش كن و شب و صبح با ستايش، خداوندت را به بزرگى ياد كن.(۵۵)

افرادى كه بدون اين‏كه دليلى براى آن‏ها آمده باشد درباره آيات خدا بگومگو مى‏كنند، در سينه آن‏ها فقط تكبرى است كه به آن نمى‏رسند. پس به خدا پناه ببر، چون او شنوا و بينا است.(۵۶)

مسلماً خلقت آسمان‏ها و زمين بزرگ‏تر از خلقت مردم است، ولى بيشتر مردم نمى‏دانند.(۵۷)

كورها با افراد بينا، و افراد باايمانى كه كار درست مى‏كنند با بدكاران مساوى نيستند. عده كمى متوجه مى‏شوند.(۵۸)

قيامت آمدنى است و شكى در آن نيست، ولى بيشتر مردم باور نمى‏كنند.(۵۹)

و خداوند شما گفت: مرا بخوانيد تا دعاى شما را اجابت كنم. اشخاصى كه خود را بزرگ‏تر از اين مى‏پندارند كه بندگى مرا بكنند (تسليم دستورهاى من باشند) با خوارى وارد جهنم مى‏شوند.(۶۰)

خداست كه شب را قرار داد تا در آن استراحت كنيد و روز را روشن ساخت، چون خدا به بندگانش لطف دارد، ولى بيشتر مردم سپاسگزارى نمى‏كنند.(۶۱)

اين خداست كه صاحب‏اختيار شماست و آفريننده هر چيزى است. معبودى (كسى‏كه در مقابل او احساس يا ابراز كوچكى كنيد و از دستورهايش بدون چون و چرا پيروى كنيد) غير از او وجود ندارد. چگونه منحرف مى‏شويد؟(۶۲)

افرادى كه منكر آيات خدا مى‏شوند، اين‏طور منحرف مى‏شوند.(۶۳)

خداست كه زمين را قرارگاه شما ساخت، و آسمان را ساختمانى گرداند، و شما را صورت‏بندى كرد و نقش شما را زيبا ساخت، و خوردنى‏هاى پاك را روزى شما ساخت. اين خداست كه صاحب‏اختيار شماست، صاحب‏اختيار همه مردم جهان كه منزه و والاست.(۶۴)

او زنده است. معبودى غير از او وجود ندارد. پس او را بخوانيد و دين را براى او خالص كنيد (غير خدا را نخوانيد). ستايش فقط اختصاص به خدا دارد كه صاحب‏اختيار جهانيان (كليه افراد بشر) است.(۶۵)

بگو: من از بندگى كسانى‏كه غير از خدا مى‏خوانيد نهى شده‏ام، چون دليل‏هاى روشنى از خداوندم براى من آمده و امر شده‏ام كه تسليم (خداوند) صاحب‏اختيار همه مردم جهان باشم.(۶۶)

اوست كه شما را از خاك و بعد از نطفه و بعد از خون بسته آفريد و بعد شما را به صورت طفلى از شكم مادر خارج كرد، تا به حد قدرت خود برسيد و پير شويد. عده‏اى از شما قبل از رسيدن به پيرى مى‏ميرند و بعضى از شما به مدتى كه برايتان معين شده مى‏رسيد. شايد عقلتان را به كار بريد.(۶۷)

اوست كه زنده مى‏كند و مى‏ميراند و وقتى كارى را اراده كند، فقط مى‏گويد: بشو. آن وقت همان‏طور مى‏شود.(۶۸)

آيا اشخاصى را كه درباره آيات خدا بگومگو مى‏كنند نديدى كه به كجا برده مى‏شوند؟(۶۹)

افرادى كه منكر كتاب و چيزهايى كه پيغمبرانمان را براى آن فرستاده‏ايم مى‏شوند، در آينده خواهند دانست.(۷۰)

آن وقتى كه غل‏ها و زنجيرها در گردنشان است و آن‏ها را روى زمين مى‏كشند.(۷۱)

به ميان آب جوش كشيده مى‏شوند و بعد در آتش جهنم گداخته مى‏شوند.(۷۲)

آن وقت به آن‏ها گفته مى‏شود: چيزهايى كه غير از خدا شريك خدا مى‏ساختيد، كجا هستند؟(۷۳)

مى‏گويند: آن‏ها را گم كرديم، اصلاً ما قبلاً چيزى را به كمك نمى‏خوانديم. خدا افراد بى‏ايمان را به اين ترتيب گمراه مى‏كند.(۷۴)

اين كار به‏خاطر اين است كه به ناحق در زمين سرمستى مى‏كرديد، و به‏خاطر اين است كه به خود مى‏نازيديد.(۷۵)

از درهاى جهنم وارد شويد. هميشه در آن مى‏مانيد. جاى افراد متكبر بد جايى است.(۷۶)

صبر داشته باش، وعده خدا درست است. ما بعضى از عذاب‏هايى را كه به آن‏ها وعده داده‏ايم به تو نشان مى‏دهيم، يا جان تو را مى‏گيريم و آن‏ها را پيش ما برمى‏گردانند.(۷۷)

قبل از تو پيغمبرانى از خودشان فرستاديم. حكايت بعضى از آن‏ها را به تو گفتيم و حكايت بعضى را به تو نگفتيم. هيچ پيغمبرى نمى‏توانست بدون اجازه خدا معجزه‏اى بياورد. وقتى امر خدا صادر شد، به حق درباره آن‏ها قضاوت مى‏شود. آن وقت است كه ياوه‏گويان ضرر مى‏كنند.(۷۸)

خداست كه چهارپايان را براى شما بوجود آورده كه سوار بعضى از آن‏ها بشويد، و از گوشت و شير بعضى از آن‏ها بخوريد.(۷۹)

منفعت‏هاى ديگرى هم براى شما دارند، و براى اين‏كه به نيازى كه در دل داريد برسيد، شما روى آن‏ها و روى كشتى سوار و برده مى‏شويد.(۸۰)

خدا آياتش را به شما نشان مى‏دهد. منكر كداميك از آيات خدا مى‏شويد؟(۸۱)

آيا در زمين گردش نكرده‏اند تا نگاه كنند كه عاقبت كار كسانى‏كه قبل از آن‏ها بودند چه بود؟ تعداد و قدرت و آثار آن‏ها در زمين بيشتر از اين‏ها بود. كارهايى كه مى‏كردند فايده‏اى براى آن‏ها نداشت.(۸۲)

چون پيغمبرانشان دليل‏هاى روشن برايشان آوردند، آن‏ها به علم و دانشى كه داشتند دل‏خوش بودند، تا عذابى كه مسخره‏اش مى‏كردند آن‏ها را فرا گرفت.(۸۳)

وقتى عذاب ما را ببینند، خواهند گفت كه ما به خداى يكتا ايمان آورديم و چيزهايى را كه شريك او مى‏ساختيم قبول نداريم.(۸۴)

وقتى عذاب ما را ببينند، ديگر ايمان آوردنشان فايده‏اى براى آن‏ها نخواهند داشت. اين روش خداست كه در بين بندگانش اجرا شده. آنجاست كه افراد بى‏ايمان متوجه مى‏شوند كه ضرر كرده‏اند.(۸۵)