سوره زمر (۳۹)

مكى و شامل هفتاد و پنج آيه

به‏نام خداوند بخشنده مهربان

نازل شدن قرآن از طرف خداوند توانا و حكيم است.(۱)

ما قرآن را به حق به تو نازل كرديم، بنابراين خدا را در حالى‏كه دين را براى او خالص مى‏كنى بندگى كن.(۲)

بدانيد كه دين خالص براى خدا است، و كسانى‏كه اوليايى غير از خدا براى خود گرفته‏اند مى‏گويند: ما اين‏ها را فقط براى اين عبادت مى‏كنيم كه ما را به خدا نزديك كنند. خدا بين آن‏ها در مورد چيزهايى كه در آن اختلاف دارند حكم مى‏كند، خدا آدم دروغگوى كافر را هدايت نمى‏كند.(۳)

اگر خدا مى‏خواست فرزندى بگيرد، مسلماً هر كس از مخلوقات خود را كه مى‏خواست انتخاب مى‏كرد. او بالاتر از اين حرف‏ها است. او خداوند يگانه نيرومند است.(۴)

آسمان‏ها و زمين را به حق آفريد. شب را بر روز مى‏پيچد و روز را بر شب، و خورشيد و ماه را مسخر كرد. هر يك تا مدت معينى حركت مى‏كنند. بدانيد كه او توانا و آمرزنده است.(۵)

او شما را از يك تن آفريد و همسرش را از جنس او قرار داد، و هشت نوع (چهارجفت) چهارپا برايتان آفريد. شما را در شكم مادرتان خلقى بعد از خلق ديگر در تاريكى‏هاى سه‏گانه مى‏آفريند. اين خدا، صاحب‏اختيار شماست. فرمانروايى اختصاص به او دارد. معبودى (كسى‏كه در مقابل او احساس يا ابراز كوچكى كنيد و بنده و مطيع محض و بى‏چون و چراى دستورها و نظرهاى او باشيد) غير از او نيست. چطور و به كجا برگردانده مى‏شويد؟(۶)

اگر ايمان نياوريد خدا از شما (و ايمانتان) بى‏نياز است، ولى قدرنشناسى را براى بندگانش نمى‏پسندد. اگر قدردانى كنيد، آن را براى شما مى‏پسندد؛ و هيچ‏كس بار گناه ديگرى را برنمى‏دارد. بعد هم بازگشت شما نزد خداوندتان است، و از كارهايى كه مى‏كرديد آگاهتان مى‏كند. او آنچه در سينه‏هاست مى‏داند.(۷)

وقتى ضررى به انسان مى‏رسد، به طرف خدا رو مى‏آورد و او را به كمك مى‏خواند. ولى وقتى خدا نعمتى به او داد دعايى را كه قبلاً مى‏كرد فراموش مى‏كند، و براى خدا شريكانى مى‏سازد تا مردم را از راه خدا منحرف كند. بگو: با كفرت كمى برخوردار باش (لذت ببر)چون تو اهل آتش جهنمى.(۸)

آيا اين آدم بهتر است يا كسى‏كه پاسى از شب را در حال سجده و ايستاده به دعا مى‏پردازد و از آخرت مى‏ترسد و اميد رحمت خداوندش را دارد؟ بگو: آيا افراد دانا با افراد نادان مساويند؟ فقط خردمندان متوجه مى‏شوند.(۹)

بگو: اى بندگان باايمان من، از نافرمانى خداوندتان بترسيد. نيكوكاران در اين دنيا پاداش نيكى دارند. زمين خدا پهناور است. پاداش افراد بااستقامت بدون حساب به آنان داده مى‏شود.(۱۰)

بگو به من امر شده كه فقط بندگى خدا را بكنم، و خالصانه دين او را (پيروى كنم).(۱۱)

امر شده‏ام كه بيش از همه تسليم خدا باشم.(۱۲)

بگو: اگر نافرمانى خداوندم را بكنم از عذاب روز بزرگ مى‏ترسم.(۱۳)

بگو: من مخلصانه خدا را بندگى مى‏كنم و دينم براى اوست.(۱۴)

پس شما جز او هر چه را مى‏خواهيد عبادت (بندگى) كنيد. كسانى زيانكار هستند كه روز قيامت خود و خانواده‏شان ضرر كرده باشند. بدانيد ضرر آشكار اين است.(۱۵)

بر فرازشان سايبان‏هاى آتش و زيرشان طبقاتى از آتش است. اين عذابى است كه خدا بندگانش را از آن مى‏ترساند. اى بندگان من، از نافرمانى من حذر كنيد.(۱۶)

كسانى‏كه از بندگى طاغوت (كسى‏كه دستورى خلاف دستورهاى خدا بدهد) خوددارى كنند و به سوى خدا برگردند مژده دارند. پس به بندگان من مژده بده،(۱۷)

آنان كه به حرف‏ها گوش مى‏دهند و از بهترين آن پيروى مى‏كنند. اين افراد هستند كه خدا هدايتشان كرده و عاقل واقعى هستند.(۱۸)

آيا تو مى‏توانى كسى را كه فرمان عذاب بر او مقرر شده و در آتش جهنم است، نجات دهى؟(۱۹)

اما كسانى‏كه از نافرمانى خداوندشان ترسيدند، غرفه‏هايى دارند كه روى آن غرفه‏هايى بنا شده و نهرها از زير آن روان است. اين وعده خداست و خدا عهدشكنى نمى‏كند.(۲۰)

آيا نديدى كه خدا باران را از آسمان فرو فرستاد و آن را به چشمه‏هايى در دل زمين راه داد، و به‏وسيله آن روييدنى‏هاى رنگارنگ روياند؟ بعد گياهان خشك مى‏شوند و آن را زرد مى‏بينى، بعد آن را خرد و خاشاك مى‏گرداند. در اين كار تذكرى و عبرتى براى خردمندان وجود دارد.(۲۱)

آيا كسى‏كه خدا سينه‏اش را براى اسلام (تسليم خدا بودن) گشوده و بر نور هدايت الهى است با سنگدلان مساوى است؟ واى بر كسانى‏كه به علت سنگدلى خدا را ياد نمى‏كنند. چنين افرادى در گمراهى آشكارى هستند.(۲۲)

خدا بهترين سخن را به صورت كتابى (با آياتى) مكرر و همانند (يعنى قرآن را) نازل كرد كه پوست كسانى‏كه از (نافرمانى) خداوندشان مى‏ترسند از آن به لرزه درمى‏آيد. بعد پوست و قلبشان با ياد خدا آرام مى‏شود. اين (قرآن) هدايت خداست، هر كس را كه بخواهد با آن هدايت مى‏كند. كسى را كه خدا گمراه كند، هيچ راهنمايى براى او نيست.(۲۳)

آيا كسى‏كه روز قيامت با صورت خود از عذاب سخت جلوگيرى مى‏كند (با كسى‏كه دچار عذاب نيست مساوى است؟) به كسانى‏كه ظلم مى‏كنند گفته مى‏شود: عذاب را به‏خاطر كارهايى كه مى‏كرديد بچشيد.(۲۴)

كسانى هم كه قبل از آن‏ها بودند منكر عذاب شدند و عذاب از جايى كه متوجه نبودند سراغ آن‏ها آمد.(۲۵)
و درنتيجه خدا خوارى را در دنيا به آن‏ها چشاند، و اگر بدانند عذاب آخرت قطعاً بزرگ‏تر است.(۲۶)

ما در اين قرآن براى مردم هر گونه مثلى زده‏ايم، شايد متوجه شوند.(۲۷)

قرآنى به زبان عربى، بدون هيچ انحرافى، شايد پرهیزکار شوند.(۲۸)

خدا مثل مردى را زد كه چند ارباب دارد كه با هم سازش ندارند، و مردى كه تنها يك ارباب دارد. آيا اين دو با هم مساوى هستند؟ ستايش و بزرگداشت فقط اختصاص به خدا دارد، ولى بيشتر مردم اين را نمى‏دانند.(۲۹)

تو مردنى هستى و آن‏ها هم مردنى هستند.(۳۰)

شما روز قيامت پيش خداوندتان بگومگو مى‏كنيد.(۳۱)

چه كسى ظالم‏تر از كسى است كه از قول خدا دروغ بگويد؟ يا وقتى حرف راستى به او گفته شد منكر آن شود؟ آيا در جهنم براى افراد بى‏ايمان جا وجود ندارد؟(۳۲)

كسى‏كه حرف راستى براى مردم آورد و كسانى‏كه آن را تصديق كردند افراد پرهیزکار هستند.(۳۳)

هر چه بخواهند پيش خداوندشان دارند. پاداش نيكوكاران چنين است.(۳۴)

تا خدا بدترين كارهايى را كه كرده‏اند از آن‏ها دور سازد، و پاداش آن‏ها را مطابق بهترين كارهايى كه كرده‏اند بدهد.(۳۵)

آيا خدا براى بنده‏اش كافى نيست؟ تو را از كسانى غير از خدا مى‏ترسانند. هيچ‏كس نمى‏تواند كسى را كه خدا گمراه كرده هدايت كند.(۳۶)

و هيچ‏كس نيست كه بتواند كسى را كه خدا هدايت كرده گمراه كند. آيا خدا توانا و انتقام‏گيرنده نيست؟(۳۷)

اگر از آن‏ها بپرسى كه چه كسى آسمان‏ها و زمين را خلق كرده، حتماً مى‏گويند خدا. بگو: نظر شما چيست؟ اگر خدا بخواهد ضررى به من بزند، آيا كسانى‏كه غير از خدا مى‏خوانيد، مى‏توانند جلوى ضرر او را بگيرند؟ يا اگر بخواهد رحمتى به من برساند، آن‏ها مى‏توانند جلوى رحمتش را بگيرند؟ بگو: خدا براى من كافى است، توكل‏كنندگان (فقط) بر او توكل مى‏كنند.(۳۸)

بگو: اى قوم من، هر چه از دستتان برمى‏آيد بكنيد، من هم كار خودم را مى‏كنم. خواهيد دانست كه عذاب خواركننده سراغ چه كسى خواهد آمد و عذاب دائمى بر چه كسى نازل مى‏شود.(۳۹ و ۴۰)

ما قرآن را براى هدايت مردم به حق بر تو نازل كرديم. پس هر كس كه هدايت شد به نفع خودش است و كسى‏كه گمراه شد بر ضرر خودش است، و تو وكيل آن‏ها نيستى.(۴۱)

خدا روح انسان‏ها را موقع مرگ مى‏گيرد، و همين‏طور در خواب روح كسى را كه نمرده مى‏گيرد، و روح كسى را كه موقع مرگش شده نگاه مى‏دارد، و روح كسى را كه مرگش نرسيده تا مدت معينى به جسم او پس مى‏فرستد. در اين‏كار نشانه‏هايى براى افرادى كه فكر مى‏كنند وجود دارد.(۴۲)

آيا شفيعانى غير از خدا براى خود گرفته‏اند؟ بگو: اگر چه آن‏ها مالك هيچ چيز نباشند و عقلى هم نداشته باشند؟(۴۳)

بگو: شفاعت بطور كامل به خدا اختصاص دارد. فرمانروايى آسمان‏ها و زمين اختصاص به خدا دارد، بعد هم پيش او برگردانده مى‏شويد.(۴۴)

وقتى فقط صحبت از خدا (و نه افراد ديگرى) شود، دل كسانى‏كه ايمان به آخرت ندارند دچار نفرت مى‏شود، و وقتى صحبت از افرادى غير از خدا شود كيف مى‏كنند.(۴۵)

بگو: خداوندا، اى آفريننده آسمان‏ها و زمين و اى داننده غيب و آشكار، تو بين بندگانت درباره آنچه كه اختلاف نظر داشتند حكم مى‏كنى.(۴۶)

كسانى‏كه ظلم مى‏كنند، اگر تمام چيزهايى را كه در زمين وجود دارد و مانند آن را داشته باشند، حتماً آن را براى نجات از عذاب سخت روز قيامت مى‏دهند، وچيزهايى براى آن‏ها روشن مى‏شود كه حساب آن را هم نمى‏كردند.(۴۷)

نتيجه كارهاى بدى كه كرده‏اند براى آن‏ها آشكار شده، و عذابى كه مورد تمسخر قرار مى‏دادند آن‏ها را در بر گرفته است.(۴۸)

وقتى به انسان ضررى برسد ما را به كمك مى‏خواند، و وقتى او را از نعمت خودمان برخوردار كنيم، مى‏گويد: اين به‏خاطر علم خودم به من داده شده. اين‏طور نيست، اين امتحانى است، ولى بيشتر آن‏ها اين را نمى‏دانند.(۴۹)

افرادى هم كه قبل از آن‏ها بودند همين را مى‏گفتند و كارهايى كه مى‏كردند فايده‏اى براى آن‏ها نداشت.(۵۰)

بنابراين نتيجه بد كارهايى كه مى‏كردند به آن‏ها رسيد. و به كسانى از آن‏ها كه ظلم مى‏كردند كيفر كارهاى بدى كه مى‏كردند خواهد رسيد و جلوى آن را هم نمى‏توانند بگيرند.(۵۱)

آيا ندانسته‏اند كه خدا روزى را براى هر كسى‏كه بخواهد توسعه مى‏دهد يا تنگ مى‏سازد؟ در اين مطلب نشانه‏هايى براى افراد باايمان وجود دارد.(۵۲)

بگو: اى بندگان من كه به ضرر خودتان زياده‏روى كرده‏ايد، از رحمت خدا نااميد نشويد، چون خدا همه گناهان را مى‏بخشد. او آمرزنده مهربان است.(۵۳)

به اطاعت خدا برگرديد (توبه كنيد) و قبل از اين‏كه عذاب بر شما وارد شود و كسى نتواند شما را يارى كند، تسليم حكم و نظر خدا باشيد.(۵۴)

قبل از اين‏كه عذاب بطور ناگهانى و بدون اين‏كه توجه داشته باشيد سراغ شما بيايد، از بهترين چيزى كه از طرف خدا براى شما نازل شده (از قرآن) پيروى كنيد.(۵۵)

قبل از اين‏كه كسى بگويد: واى بر من، كه در حضور خدا در كار خود كوتاهى كردم، من از كسانى بودم كه عذاب خدا را مسخره مى‏كردند.(۵۶)

يا بگويد: اگر خدا مرا هدايت مى‏كرد حتماً از افراد پرهیزکار مى‏شدم.(۵۷)

يا موقعى كه عذاب را ببيند بگويد: اگر عمر دوباره‏اى داشته باشم از نيكوكاران مى‏شوم.(۵۸)

(به او گفته خواهد شد كه) آرى، آيات من براى تو آمد، ولى تو منكر آن شدى و تكبر داشتى و منكر بودى.(۵۹)

روز قيامت مى‏بينى ‏كه صورت كسانى‏كه از قول خدا دروغ گفتند سياه است. آيا در جهنم براى افراد متكبر جا نيست؟(۶۰)

خدا افراد پرهیزکار را به علت كارهايى كه موجب رستگارى آن‏ها شد نجات مى‏دهد. بدى به آن‏ها نمى‏رسد و غصه‏اى نمى‏خورند.(۶۱)

خدا خالق و وكيل هر چيز است.(۶۲)

خزانه‏هاى آسمان‏ها و زمين مال او است. و كسانى‏كه منكر آيات خدا شدند ضرر كرده‏اند.(۶۳)

بگو: اى افراد نادان، آيا به من دستور مى‏دهيد كه غير خدا را بندگى كنم؟(۶۴)

به تو و كسانى‏كه قبل از تو بودند وحى شد كه اگر شرك بياورى عملت از بين مى‏رود و از زيانكاران خواهى بود.(۶۵)

فقط خدا را بندگى كن و از سپاسگزاران باش.(۶۶)

خدا را آنطور كه سزاوار او است، نشناختند. در صورتى كه روز قيامت تمام زمين در قبضه قدرت او است، و آسمان‏ها در دستش پيچيده است. خدا پاک و بالاتر از چيزهايى است كه شريك او مى‏سازند.(۶۷)

و در صور دميده مى‏شود، و تمام كسانى‏كه در آسمان‏ها و زمين هستند بيهوش مى‏شوند، مگر كسانى‏كه خدا بخواهد. آنگاه بار ديگر در صور دميده مى‏شود، ناگهان همه بلند مى‏شوند و نگاه مى‏كنند.(۶۸)

و زمين به نور خداوندش روشن مى‏شود، و نامه اعمال نهاده مى‏شود، و پيغمبران و شاهدها را مى‏آورند، و بين آن‏ها به حق قضاوت شده و به آن‏ها ظلمى نمى‏شود.(۶۹)

و به هر كسى پاداش و جزاى اعمالش بطور كامل داده مى‏شود. و خدا كارهايى را كه مى‏كنند بهتر مى‏داند.(۷۰)

و افراد بى‏ايمان دسته‏دسته به‏طرف جهنم رانده مى‏شوند، تا وقتى كه به جهنم برسند. درهاى جهنم باز مى‏شود و نگهبان‏هاى آن به آن‏ها مى‏گويند: آيا پيغمبرانى از خودتان پيش شما نيامدند كه آيات خداوندتان را براى شما بخوانند و شما را از چنين روزى بترسانند؟ مى‏گويند: آرى، آمدند ولى كلمه عذاب بر منكران مقرر شده.(۷۱)

به آن‏ها گفته مى‏شود كه از درهاى جهنم وارد شويد و هميشه در آن باشيد. جاى افراد متكبر بد جايى است.(۷۲)

و كسانى‏كه از نافرمانى و عذاب خداوندشان ترسيدند، دسته‏دسته به‏طرف بهشت برده مى‏شوند، تا وقتى كه به آن برسند و درهاى بهشت باز شود. نگهبانان بهشت به آن‏ها مى‏گويند: سلام بر شما، خوش آمديد، وارد شويد و هميشه در آن باشيد.(۷۳)

اهل بهشت مى‏گويند: ستايش فقط اختصاص به خدا دارد كه وعده خودش را براى ما ثابت كرد و زمين را به ما ارث داد، و در هر جاى بهشت كه بخواهيم جا مى‏گيريم. پاداش عمل‏كنندگان چقدر خوب است.(۷۴)

و فرشتگان را مى‏بينى كه دور عرش جمع شده‏اند و با ستايش، خداوندشان را بزرگ مى‏شمارند. بين آن‏ها به حق داورى مى‏شود و گفته مى‏شود كه ستايش و بزرگداشت فقط اختصاص به (خداوند) صاحب‏اختيار جهانيان دارد.(۷۵)